MEĐUNARODNI KRIVIČNI SUD
ZA BIVŠU JUGOSLAVIJU

TUŽILAC
protiv
MIROSLAVA DERONJIĆA

IT-02-61-PT

ČINJENIČNA OSNOVA

1. Miroslav Deronjić, od oca Milovana, rođen je 6. juna 1954. u opštini Bratunac u Bosni i Hercegovini.

2. Od septembra 1990. do kraja aprila 1992. bio je predsjednik bratunačkog Opštinskog odbora Srpske demokratske stranke Bosne i Hercegovine (dalje u tekstu: SDS).

3. Izvršni odbor SDS-a ga je 6. septembra 1991. postavio za člana Komisije za kadrovska pitanja i organizaciju te stranke.

4. Miroslav DERONJIĆ je bio predsjednik bratunačkog Kriznog štaba od kraja aprila 1992. godine, kada je Krizni štab preuzeo ovlaštenja Izvršnog odbora opštine i organa Skupštine opštine, do trenutka kada je transformisan u Ratno povjereništvo u skladu s nalogom Predsjedništva Srpske Republike Bosne i Hercegovine u junu 1992. godine.

5. Miroslav Deronjić je imenovan za člana Ratnog povjereništva opštine Bratunac.

6. Miroslav Deronjić je u ljeto 1993. postao član Glavnog odbora SDS-a.

7. Dana 14. i 15. oktobra 1991. godine, Skupština Bosne i Hercegovine, bez učešća poslanika SDS-a, usvojila je Memorandum kojim je podržala stvaranje suverene države Bosne i Hercegovine. Bosanski Srbi opredijelili su se za cilj da svi Srbi u bivšoj Jugoslaviji ostanu u zajedničkoj državi. Nakon što je u Skupštini Bosne i Hercegovine donesena odluka da se podrži suverenost, rukovodstvo bosanskih Srba, u kojem su, pored ostalih, bili Radovan Karadžić, Momčilo Krajišnik, Biljana Plavšić i Nikola Koljević, preduzelo je korake za stvaranje srpskih nacionalnih teritorija u Bosni i Hercegovini.

8. Rukovodstvo bosanskih Srba, u kojem su, pored ostalih, bili Radovan Karadžić, Momčilo Krajišnik, Biljana Plavšić i Nikola Koljević, bilo je svjesno, a to mu je bila i namjera, da stvaranje srpskih nacionalnih teritorija podrazumijeva podjelu Bosne i Hercegovine i razdvajanje i trajno uklanjanje stanovništva drugih nacionalnosti iz opština koje su proglašene srpskim, bilo putem sporazuma bilo upotrebom sile. Rukovodstvo bosanskih Srba bilo je svjesno toga da će svako prisilno uklanjanje nesrba sa teritorija na koje su Srbi polagali pravo pratiti diskriminatorna kampanja progona.

9. Da bi osiguralo stvaranje srpskih nacionalnih teritorija, rukovodstvo bosanskih Srba, u saradnji sa članovima vlade Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (dalje u tekstu: SFRJ), među kojima je bio Mihalj Kertes, te s jedinicama Jugoslovenske narodne armije (dalje u tekstu: JNA) i jedinicama Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije, naoružalo je veliki segment bosanskosrpskog stanovništva. Rukovodstvo bosanskih Srba radilo je na ostvarivanju svog cilja stvaranja srpskih nacionalnih teritorija u Bosni i Hercegovini u koordinaciji sa srpskim vojnim, policijskim i paravojnim jedinicama u Bosni i Hercegovini i van nje.

10. Na sastanku održanom 19. decembra 1991. ili približno tog datuma u Sarajevu, kojim je predsjedavao Radovan Karadžić, a kojem su prisustvovali, pored ostalih, poslanici Skupštine bosanskih Srba i predsjednici opštinskih odbora, među kojima je bio i Miroslav Deronjić, učesnicima je podijeljeno "strogo povjerljivo" pismeno uputstvo u vezi s osnivanjem opštinskih organa državne vlasti bosanskih Srba u raznim opštinama u Bosni i Hercegovini. To uputstvo, pod naslovom "Uputstvo o organizovanju i djelovanju organa srpskog naroda u Bosni i Hercegovini u vanrednim okolnostima" s datumom od 19. decembra 1991., bilo je namijenjeno opštinama u kojima su bosanski Srbi činili većinsko stanovništvo (varijanta A) ili manjinsko stanovništvo (varijanta B). Sadržaj tog uputstva je učesnicima sastanka objasnio Radovan Karadžić. U uputstvu su tačno navedene mjere koje treba preduzeti u ovim dvjema vrstama opština da bi bosanski Srbi uspostavili kontrolu nad njima. U uputstvu se opisuju dvije odvojene faze djelovanja.

11. Opština Bratunac spadala je u varijantu B. Među mjerama koje su opisane u uputstvu za opštine iz varijante B bile su formiranje kriznih štabova i osnivanje srpskih skupština. Nakon što je primio to povjerljivo pismeno uputstvo, Miroslav Deronjić se vratio u opštinu Bratunac, gdje je pod njegovim vodstvom i rukovođenjem opštinski odbor odmah usvojio i uputstvo sproveo u djelo. Formiran je Krizni štab SDS-a i za njegovog predsjednika izabran je Miroslav Deronjić. Osnovana je srpska skupština i za predsjednika tog organa izabran je Ljubisav Simić.

12. Krajem februara 1992., Goran Zekić, poslanik u republičkoj skupštini bosanskih Srba iz susjedne opštine Srebrenica i član Glavnog odbora SDS-a, prenio je nalog da se u opštini Bratunac sprovede i drugi stepen uputstva i Miroslav Deronjić je preduzeo odlučne i konkretne radnje da to i učini, uključujući i određene postupke koje je u tom pravcu preduzeo u Skupštini opštine Bratunac.

13. Miroslav Deronjić se nedvosmisleno opredijelio za politiku stvaranja srpskih nacionalnih teritorija u Bosni i Hercegovini, a kasnije i za primjenu sile u cilju uklanjanja nesrba sa teritorija koje su bile proglašene srpskim. U svojstvu rukovodioca u opštini Bratunac, Miroslav Deronjić je aktivno učestvovao u naporima da se opština Bratunac transformiše u srpsku nacionalnu teritoriju i da se ostvari cilj koji je postavilo rukovodstvo bosanskih Srba.

14. U sklopu procesa koji je za cilj imao da se osigura da opština Bratunac postane srpska nacionalna teritorija, "dobrovoljci" iz Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, uz saradnju vlasti SFRJ, prešli su 14. ili 15. aprila 1992. rijeku Drinu i ušli u Skelane (opština Srebrenica). Svrha njihovog ulaska u Bosnu i Hercegovinu bila je da pomognu Srbima da preuzmu vlast i prisilno uklone Muslimane s tog područja.

15. Dana 17. aprila 1992., "dobrovoljci" iz SFRJ ušli su u Bratunac i njihov se komandant u Hotelu "Fontana" sastao sa čelnicima muslimanskih zajednica iz Srebrenice i Bratunca, te im izdao ultimatum da predaju naoružanje i legalnu vlast bosanskim Srbima ili će ih, u suprotnom, uništiti hiljade srpskih vojnika koji su se okupili s druge strane Drine, u Srbiji. Nakon što su predstavnici Muslimana pristali na taj ultimatum, Krizni štab je preuzeo političku vlast u opštini Bratunac.

16. Nakon toga su preduzeti napori na etničkom čišćenju bosansko-muslimanskog stanovništva iz opštine Bratunac. Među sredstvima korištenim da bi se sprovelo to čišćenje bili su zastrašivanje i nasumična ubistva bosanskih Muslimana od strane "dobrovoljaca" i drugih, te pljačkanje domova i poslovnih objekata koji su pripadali Muslimanima. Zbog takvih postupaka iz opštine Bratunac je pobjegao nepoznat broj bosanskih Muslimana.

17. Glogova je bila muslimansko selo u opštini Bratunac koje se nalazilo na glavnoj cesti između grada Bratunca i Konjević Polja. Prema podacima iz popisa stanovništva iz 1991. godine, Glogova je brojala 1.913 stanovnika. Od tog broja, na popisu se njih 1.901 izjasnilo kao Muslimani, 6 kao Srbi, 4 kao Jugosloveni, 1 kao Hrvat, a 1 kao "ostali".

18. U periodu od kraja aprila 1992. do početka maja 1992., Miroslav Deronjić je u svojstvu predsjednika bratunačkog Kriznog štaba ovlastio Teritorijalnu odbranu (dalje u tekstu: TO) i bratunačke policijske snage da razoružaju bosanskomuslimansko stanovništvo sela Glogova. Tokom tog perioda, bratunačke policijske snage i TO, djelujući u dogovoru s pripadnicima JNA, najmanje su u tri navrata obišle selo Glogova oduzimajući naoružanje bosanskomuslimanskom stanovništvu.

19. Jednom prilikom, krajem aprila 1992, bosanskomuslimansko stanovništvo Glogove dobilo je uputstvo da dođe na sastanak u zgradu mjesne zajednice u Glogovi i da predaju svoje naoružanje. Dana 27. aprila 1992. ili približno tog datuma, Milutin Milošević, načelnik bratunačke policije, rekao je mještanima Glogove da neće biti napadnuti jer su predali naoružanje.

20. Razoružavanje bosanskih Muslimana u Glogovi i drugim muslimanskim selima bilo je važan element u obezbjeđivanju i omogućavanju trajnog uklanjanja bosanskih Muslimana iz Glogove, grada Bratunca, Suhe i Voljavice i ostvarenju ciljeva koje je postavilo rukovodstvo bosanskih Srba.

21. U periodu od 21. do 23. aprila 1992., u opštinu Bratunac je došla jedna mala formacija JNA. Ta je jedinica bila dio oklopno-mehanizovane jedinice kojom je komandovao kapetan JNA koji se prezivao Reljić. U toj jedinici je bilo 20-30 ljudi. Jedinica je bila u sastavu jedne oklopno-mehanizovane brigade koja je tada bila stacionirana u Šekovićima.

22. Kapetan Reljić je planirao i pomagao razoružavanje muslimanskih sela u opštini Bratunac. Jedinica JNA kojom je komandovao kapetan Reljić, zatim TO i policija, zajedno su učestvovali u razoružavanju muslimanskih sela. Nakon što bi razoružali neko muslimansko selo, JNA i policija bi objavili da vojska mještanima sela garantuje bezbjednost. Razoružavanje muslimanskih sela nastavljeno je do 6. maja 1992.

23. U Bratunac je stigla i druga grupa "dobrovoljaca" iz oljeviceelčekomuslimansko stanovništvo sela GSrbije. Tom grupom dobrovoljaca komandovao je čovjek zvani "Peki". Čim su ušli u Bratunac, odmah su ubili nekoliko Muslimana, među kojima su bili vlasnici jednog restorana u Bratuncu i nekoliko Muslimana iz prigradskog naselja Žljevice. Oni su se upustili i u rasprostranjeno pljačkanje imovine Muslimana. Rukovodstvo bosanskih Srba u Bratuncu, uključujući nadležne u Kriznom štabu, bratunačkoj policiji i TO-u, znalo je za aktivnosti tih "dobrovoljaca". Te su aktivnosti stvorile paniku među lokalnim stanovništvom i dovele su do toga da nepoznat broj muslimanskih stanovnika pobjegne iz opštine Bratunac.

24. Dolazak jedinice JNA pod komandom kapetana Reljića i dolazak "dobrovoljaca" iz Srbije dogovorila su najviša rukovodstva Republike Srpske i SFRJ.

25. Dana 6. ili 7. maja 1992., a u sklopu sprovođenja plana za napad na selo Glogova, Miroslav Deronjić i kapetan Reljić su otišli u selo Magašići, odakle su imali pogled na cijelo selo Glogovu. Cilj im je bio da izvrše izviđanje Glogove da bi pripremili napad na to selo.

26. Dana 7. maja 1992. započele su pripreme za napad na Glogovu i dogovoreno je da napad započne u sljedećih 48-72 sata.

27. Popodne 8. maja 1992., Goran Zekić, poznata i popularna politička ličnost u Bratuncu, koji je bio poslanik u republičkoj skupštini bosanskih Srba iz susjedne opštine Srebrenica, ubijen je blizu Srebrenice i njegovo tijelo je donešeno u grad Bratunac.

28. Kasnije tog dana, u 22:00 sata, sastao se bratunački Krizni štab, prvenstveno zbog događaja vezanih za smrt Gorana Zekića i operacije napada na Glogovu. Tim sastankom je predsjedavao Miroslav Deronjić. Dijelu sastanka koji se odnosio na napad na Glogovu prisustvovali su samo članovi Kriznog štaba, kapetan Reljić, Raša Milošević, komandant odreda TO-a iz Kravice i još jedan čovjek koji je bio pripadnik Državne bezbjednosti Srbije.

29. Na toj sjednici Kriznog štaba Miroslav Deronjić je dao uvodnu riječ, najavivši među ostalim da će se narednog dana sprovesti operacija napada na Glogovu. Objasnio je strateški značaj zauzimanja Glogove i rekao da se plan za stvaranje srpske nacionalne teritorije ne može sprovesti u opštini Bratunac ako se prvo ne zauzme selo Glogova i njegovo cjelokupno bosanskomuslimansko stanovništvo ne premjesti iz Glogove na nesrpsku teritoriju u centralnoj Bosni. Rekao je da bi trebalo, ako selo ne pruži otpor, da se svi muslimanski stanovnici Glogove dovedu u centar mjesta i prevezu autobusima i kamionima van opštine Bratunac, u Kladanj. Izjavio je i da će se operacija trajnog uklanjanja bosanskih Muslimana, ako operacija u Glogovi dobro prođe, narednih dana nastaviti u gradu Bratuncu i mjesnim zajednicama Voljavica i Suha. Nakon uvodne riječi Miroslava Deronjića i diskusije o planu za Glogovu, bratunački Krizni štab je usvojio plan.

30. Miroslav Deronjić je, sa posebnom namjerom diskriminacije protiv bosanskomuslimanskih stanovnika Glogove i opštine Bratunac na političkoj i vjerskoj osnovi, naredio da se izvrši napad na Glogovu.

31. Miroslav Deronjić je znao da napad na Glogovu i prisilno raseljavanje bosanskomuslimanskog stanovništva iz tog sela predstavlja dio rasprostranjenog i sistematskog napada usmjerenog protiv civilnog bosanskomuslimanskog stanovništva u dijelovima Bosne i Hercegovine koji su proglašeni Republikom Srpskom.

32. Napad na Glogovu dogodio se u kontekstu oružanog sukoba u Bosni i Hercegovini.

33. Odluka da se napadne Glogova i da se trajno raseli njeno muslimansko stanovništvo donesena je s ciljem sprovođenja plana za stvaranje srpskih nacionalnih teritorija u Bosni i Hercegovini.

34. Nakon usvajanja plana za napad na Glogovu, bratunački Krizni štab je raspravljao o pitanju spaljivanja Glogove. Miroslav Deronjić je rekao da, premda nije moguće predvidjeti događaje u Glogovi, renog protiv bprisilno raseljavanje bosanskomuslimanskog stanovništva iz tog sela predstavlja dio rasprostranjenog ili neke kuće treba spaliti u znak upozorenja Muslimanima, kako bi se među njima posijala panika i strah, dok ostale treba sačuvati za izbjeglice. Miroslav Deronjić je rekao i to da ga u slučaju da dođe do borbe nije briga šta će biti s kućama.

35. Kapetan Reljić je obavijestio bratunački Krizni štab da će JNA učestvovati u toj operaciji. Miroslav Deronjić je uporno tražio od kapetana Reljića da u početnoj fazi napada ispali jednu tenkovsku granatu na neku od kuća kako bi se posijala panika među muslimanskim stanovnicima Glogove.

36. Napad na Glogovu bio je združena operacija. Snage koje su izvodile napad sastojale su se od pripadnika JNA (Reljićeva jedinica), bratunačkog TO-a, bratunačke policije i pripadnika paravojnih "dobrovoljaca" iz Srbije (dalje u tekstu: snage koje su izvodile napad). Miroslav Deronjić je koordinisao napadom na Glogovu i nadzirao njegovo izvođenje.

37. Miroslav Deronjić je učestvovao u vojnoj operaciji protiv sela Glogova. Uveče 8. maja 1992., Miroslav Deronjić i drugi bosanski Srbi zaposjeli su položaje na jednom uzvišenju iznad Glogove i ostali tu dok u 06:00 sati ujutro na dan 9. maja 1992. nije počela operacija protiv Glogove. Uloga Miroslava Deronjića i pripadnika njegove jedinice bila je da prepriječe put bosanskim Muslimanima koji su iz Glogove bježali prema Srebrenici i da spriječe bosanske Muslimane iz Srebrenice da dođu u pomoć stanovnicima Glogove. Miroslav Deronjić i drugi ostali su na svojim položajima do otprilike 10:00 sati 9. maja 1992.

38. Odmah nakon početka napada na Glogovu, pripadnici snaga koje su izvodile napad zapalili su kuće i pomoćne objekte bosanskih Muslimana. Miroslav Deronjić je bio svjestan toga jer je jasno mogao da vidi dim koji se dizao iznad zapaljenih kuća i pomoćnih objekata. Obavijestili su ga voki-tokijem da nema borbi ni otpora i da se sve odvija prema planu. On nije intervenisao da bi spriječio daljnje paljenje kuća bosanskih Muslimana.

39. Otprilike u 10:00 sati 9. maja 1992., Miroslav Deronjić i drugi pripadnici vojne jedinice kojoj je pripadao napustili su svoje položaje i spustili se prema Glogovi. Kada su Miroslav Deronjić i drugi došli do ruba Glogove, naišli su na 5 do 10 muslimanskih kuća. Nakon što su pregledali kuće da bi ustanovili ima li u njima preostalih Muslimana i nakon što nijednog nisu zatekli, Miroslav Deronjić je ovlastio vojnike da zapale te kuće i oni su to učinili.

40. Nakon toga, Miroslav Deronjić i njegovi pratioci naišli su na još 5-6 muslimanskih kuća iz kojih su stanovnici pobjegli. Na tom mjestu nalazili su se pripadnici odreda iz Kravice, među kojima je bio Neđo zvani "Đedura". Miroslav Deronjić je podsticao Neđu zvanog "Đedura" i njegove pratioce da zapale ove kuće bosanskih Muslimana.

41. Bosanskomuslimanski stanovnici sela nisu pružili otpor. Tokom napada na selo pripadnici snaga koje su izvodile napad ubili su 65 nenaoružanih stanovnika sela koji su imenom navedeni u Prilogu A koji predstavlja dio Druge izmijenjene optužnice.

42. Miroslav Deronjić nije fizički izvršio nijedno od ubistava 65 civila navedenih u Prilogu A. Međutim, u vrijeme kad je naredio da se izvrši napad na Glogovu, s obzirom na svrhu i cilj napada, postojeću političku klimu, te jedinice koje će učestvovati u tom napadu, mogao je da predvidi, a bio je i spreman na taj rizik, da bi mogli da budu ubijeni nedužni muslimanski stanovnici Glogove, budući da je to bila prirodna i predvidiva posljedica.

43. Tokom napada na Glogovu, a u cilju ispunjenja operativnog cilja plana za trajno raseljavanje bosanskih Muslimana iz opštine Bratunac, mnogi bosanskomuslimanski stanovnici Glogove, uglavnom žene i djeca, prisilno su raseljeni iz Glogove.

44. Posljedice napada na selo Glogova 9. maja 1992. bile su ubistvo 65 bosanskomuslimanskih stanovnika tog sela, prisilno raseljenje cjelokupnog bosanskomuslimanskog stanovništva tog sela i spaljivanje znatnog broja domova bosanskih Muslimana u Glogovi. Zapaljena je i uništena i džamija.

45. Miroslava Deronjića su pozvali na Pale da izvijesti o događajima u Glogovi i on je 10. ili 11. maja otputovao na Pale na sastanak na kojem će izvijestiti o događajima u opštini Bratunac.

46. Tom sastanku na Palama, koji je održan u jednoj velikoj sali za konferencije, prisustvovali su Radovan Karadžić, Velibor Ostojić i Ratko Mladić, te predsjednici kriznih štabova iz Republike Srpske. Miroslav Deronjić je svoj izvještaj podnio Radovanu Karadžiću, Veliboru Ostojiću i Ratku Mladiću, koji su zajedno sjedili za stolom u toj konferencijskoj sali. Na zidu iza njih nalazile su se mape na kojima je raznim bojama bio označen nacionalni sastav stanovništva u dijelovima Bosne i Hercegovine. Srpske teritorije bile su označene plavom bojom.

47. Miroslav Deronjić je izvijestio da je Glogova djelimično uništena i u većoj mjeri spaljena i da je bosanskomuslimansko stanovništvo prisilno uklonjeno. Kad je podnio svoj izvještaj, prisutni u sali za konferencije su mu aplaudirali, a Velibor Ostojić je prokomentarisao: "Sad možemo da obojimo Bratunac u plavo".