|
MEĐUNARODNI KRIVIČNI SUD ZA BIVŠU JUGOSLAVIJU
TUŽILAC
IZMIJENJENA OPTUŽNICA Tužilac Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, u skladu sa svojim ovlaštenjima prema članu 18 Statuta Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (Statut Međunarodnog suda), optužuje: Dragoljuba PRCAĆA za zločine protiv čovječnosti i kršenja ratnih prava i običaja, kako slijedi: Opšti podaci: 1. Opština Prijedor nalazi se u sjeverozapadnom dijelu Bosne i Hercegovine. Prema popisu stanovništva iz 1991. godine, opština je brojila ukupno 112.543 stanovnika, od kojih se 49.351 (43,9%) izjasnilo kao Muslimani; 47.581 (42,3%) izjasnilo se kao Srbi; 6.316 (5,6%) izjasnilo se kao Hrvati; 6.459 (5,7%) izjasnilo se kao Jugosloveni; a 2.836 (2,5%) stanovnika se izjasnilo kao pripadnici drugih nacionalnosti. Opština se prostire duž jedne od glavnih saobraćajnica u bivšoj Jugoslaviji, u pravcu istok-zapad. Srpske vođe su je smatrale strateškom lokacijom zato što je taj koridor povezivao oblasti u hrvatskoj Krajini na zapadu koje su bile pod srpskom kontrolom, sa Republikom Srbijom na istoku. 2. Nakon što su Slovenija i Hrvatska 1991. godine proglasile nezavisnost od Jugoslavije i nakon izbijanja rata, izgledalo je sve više vjerovatno da će i Bosna i Hercegovina proglasiti nezavisnost. Međutim, srpske vođe u Bosni željele su da Bosna i Hercegovina ostane u sastavu Jugoslavije. Kako je vrijeme prolazilo i kad je postalo jasno da neće moći zadržati Bosnu i Hercegovinu unutar jugoslovenske federacije, srpske vlasti u Bosni, predvođene Srpskom demokratskom strankom (SDS), počele su faktički da stvaraju zasebnu srpsku teritoriju u Bosni i Hercegovini. 3. Po mišljenju vođa SDS-a, najveći problem u stvaranju i kontroli srpske teritorije predstavljao je znatan broj bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata koji su takođe živjeli u oblastima na koja su oni polagali pravo. Prema tome, značajan aspekt plana za stvaranje nove srpske teritorije predstavljalo je trajno uklanjanje ili "etničko čišćenje" gotovo čitavog bosansko-muslimanskog i bosansko-hrvatskog stanovništva, pri čemu bi se dozvolilo prisustvo samo manjem broju ne-Srba koji bi pristali na uslove života u državi u kojoj dominiraju Srbi. 4. U ranim jutarnjim satima 30. aprila 1992. godine srpske snage su fizički preuzele kontrolu nad gradom Prijedorom. Ovo preuzimanje vlasti pokrenulo je slijed događaja koji će, do kraja godine, imati za posljedicu smrt ili prinudni odlazak većine bosansko-muslimanskog i bosansko-hrvatskog stanovništva opštine. 5. Odmah po preuzimanju vlasti u Prijedoru, prema bosanskim Muslimanima, bosanskim Hrvatima i nekim drugim nesrpskim stanovnicima uvedena su oštra ograničenja u svim aspektima života, uključujući slobodu kretanja i pravo na rad. Ta ograničenja dovela su do potiskivanja bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u sela i one dijelove opštine u kojima su živjeli. Počev od kraja maja, na te oblasti izvršeni su žestoki napadi širokih razmjera od strane pripadnika srpskih vojnih, paravojnih i policijskih snaga. Bosanske Muslimane i bosanske Hrvate, koji su preživjeli prve artiljerijske i pješadijske napade, srpske snage su zarobile i prebacile ih u logore i zatočeničke objekte koji su bili osnovani i radili po direktivi srpskih vlasti u Bosni. 6. Između 24. maja 1992. i 30. augusta 1992, vlasti bosanskih Srba u opštini Prijedor nezakonito su odvojile, privele i pritvorile u logore u Omarskoj, Keratermu i Trnopolju preko 6.000 bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i ostalih ne-Srba iz prijedorskog kraja. U logoru Omarska bili su zatvoreni, između ostalih, vojno sposobni muškarci i politički, privredni, društveni i intelektualni prvaci bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata. U logoru je bilo zatvoreno oko 37 žena. U logoru Keraterm većina zatvorenika bili su vojno sposobni muškarci. U logoru Trnopolje većinu zatvorenika činile su žene - bosanske Muslimanke i bosanske Hrvatice, djeca i stariji, mada su tamo bili zatvoreni i muškarci, bilo sa porodicama ili sami. 7. Logor Omarska je bio smješten u bivšem rudarskom kompleksu u selu Omarska, udaljenom otprilike 20-25 kilometara od grada Prijedora. Zatvorenici su uglavnom bili smješteni na četiri lokacije: u upravnoj zgradi gdje su vršena ispitivanja i gdje je bila zatvorena većina žena; u garaži ili hangaru; u zgradi koju su zvali "bijela kuća", gdje su praktično svi zatvorenici bili mučeni ili surovo premlaćivani; i na jednom asfaltiranom prostoru između zgrada koji su zvali "pista". Postojala je još jedna mala zgrada zvana "crvena kuća" u koju su zatvorenici odvođeni ali su iz nje rijetko izlazili živi. Logor Keraterm bio je smješten u krugu fabrike keramičkih proizvoda na cesti Prijedor-Banja Luka, nedaleko od centra Prijedora. Zatvorenici su držani u četiri skladišne prostorije koje su gledale na cestu. 8. Uslovi života u Omarskoj i Keratermu bili su surovi i nehumani. Način upravljanja u ta dva logora bio je takav da je dovodio do fizičkog onesposobljavanja ili smrti nesrpskih zatvorenika. Opšti uslovi za život bili su bijedni. Zatvorenici su bili toliko nagomilani u različitim prostorijama u oba logora da često nisu mogli ni sjesti ni leći na pod. Nužnika i prostorija za ličnu higijenu bilo je malo ili ih uopšte nije bilo. Zatvorenici oba logora dobijali su male količine vode koja je obično bila zagađena. Nisu se mogli presvući, nisu imali posteljinu i praktično nisu imali nikakvu medicinsku njegu. Zatvorenici su jednom dnevno dobijali obrok nedovoljan za preživljavanje. Pored toga, u Omarskoj su im davali otprilike tri minuta da uđu u dio gdje se nalazila kantina, pojedu obrok i izađu van. Odlazak u kantinu često je bio propraćen batinama i drugim vidovima zlostavljanja. 9. Surove batine, mučenje, ubijanje, seksualno zlostavljanje i drugi oblici tjelesnog i psihičkog maltretiranja bili su uobičajena pojava u Omarskoj i Keratermu. Stražari u logoru i druga lica koja su dolazila u logor koristili su sve vrste oružja i sredstava za batinanje i druge vidove tjelesnog zlostavljanja zatvorenika. Najmanje nekoliko stotina identifikovanih i neidentifikovanih zatvorenika nije preživjelo zatočeništvo u ovim logorima. 10. U logorima Omarska i Keraterm svakodnevno su vršena ispitivanja zatvorenika. Ispitivanja su bila redovno praćena batinama i mučenjem. Ne-Srbi za koje se smatralo da su ekstremisti ili da su pružili otpor bosanskim Srbima često su ubijani. Pored toga, politički i društveni rukovodioci, intelektualci i imućniji građani iz redova bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata naročito su podvrgavani zlonamjernim batinama, mučenjima i/ili ubijani. 11. Logor Trnopolje bio je smješten u selu Trnopolje, desetak kilometara udaljenom od Prijedora. Zatvorenici su držani u kompleksu zgrada, uključujući i jednu školu, dom kulture i kino, te na okolnom otvorenom prostoru. Uslovi u logoru Trnopolje bili su takođe bijedni i surovi. Opšti životni i higijenski uslovi bili su krajnje neodgovarajući. Minimalne obroke dobijali su neredovno. U raznim prilikama, zatvorenicima je bilo dozvoljeno da napuste logor kako bi po okolini tražili hranu. Osoblje logora i druga lica kojima je bio dozvoljen pristup u logor u cilju nanošenja teških tjelesnih i psihičkih povreda zatvorenicima, ubijali su, tukli i na druge načine tjelesno i psihički maltretirali zatvorene muškarce i žene. 12. Pored toga, mnoge žene zatvorene u logoru Trnopolje bile su silovane, seksualno zlostavljane ili na drugi način mučene od strane osoblja logora koje su sačinjavali i policajci i vojna lica, kao i od drugih, uključujući pripadnike vojnih jedinica sa tog područja koji su dolazili u logor sa tom izričitom namjerom. U mnogim slučajevima, žene i djevojke odvođene su iz logora i silovane, mučene ili seksualno zlostavljane na drugim mjestima. Neki od bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata koji su bili zatvoreni u Trnopolju pobjegli su u logor jer su vjerovali da, ako ostanu u svojim kućama i selima, imaju još manje izgleda da prežive. Logor Trnopolje služio je kao sabirno mjesto za većinu konvoja koji su korišteni za prisilno preseljavanje ili deportovanje bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih ne-Srba iz opštine Prijedor.
13. Izuzev ako nije drugačije navedeno, sva djela i propusti navedeni u ovim tačkama optužnice dogodili su se između 1. aprila 1992. godine i 30. augusta 1992. godine. 14. U svakom stavu u kojem se tereti za mučenje, ta djela bila su počinjena od strane ili na podsticaj ili uz saglasnost i pristanak nekog zvaničnog lica ili lica koje je nastupalo u zvaničnom svojstvu, radi postizanja jednog ili više od sljedećih ciljeva: radi dobijanja podataka ili priznanja od žrtve ili nekog trećeg lica; radi kažnjavanja žrtve za neko djelo koje je počinila, ili se sumnja da ga je počinila, žrtva ili treće lice; radi zastrašivanja ili prinude žrtve; i/ili iz bilo kog razloga zasnovanog na diskriminaciji bilo koje vrste. 15. U svakom paragrafu u kojem se tereti za zločine protiv čovječnosti, navedena djela ili propusti bila su dio rasprostranjene ili sistematske kampanje uperene protiv civilnog stanovništva, posebno bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u opštini Prijedor. 16. Dragoljub PRCAĆ je individualno odgovoran za zločine za koje ga tereti optužnica, u skladu sa članom 7(1) Statuta Međunarodnog suda. Kao što je utvrđeno u članu 7(1), individualna krivična odgovornost obuhvata planiranje, poticanje, naređivanje, počinjavanje ili pomaganje i doprinošenje planiranju, pripremi ili izvršenju bilo kojeg od dole navedenih djela ili propusta. Smisao izraza "učešće", kako je upotrijebljen u navedenim tačkama, obuhvata bilo koji i svaki vid individualne krivične odgovornosti kako se to navodi u članu 7(1). 17. Dragoljub PRCAĆ je takođe, ili alternativno, krivično odgovoran za djela svojih potčinjenih u slučaju krivičnih djela za koja ga, po osnovu njegovog nadređenog položaja u logoru, tereti optužnica u skladu sa članom 7(3) Statuta Međunarodnog suda. Shodno članu 7(3), lice u nadređenom položaju odgovorno je za krivična djela svojih potčinjenih ukoliko je nadređeni znao ili mogao da zna da će njegovi potčinjeni počiniti takva djela ili da su ih već počinili a nadređeni nije preduzeo potrebne i razumne mjere kako bi takva djela spriječio ili kaznio potčinjene. 18. Stavovi od 1 do 17 su ponovo navedeni i sadržani u svakoj od tačaka optužnice iznesenih u nastavku:
19. Dragoljub PRCAĆ: rođen 18. jula 1937. godine u selu Omarska, opština Prijedor, Bosna i Hercegovina. Bio je policajac u Hrvatskoj, a onda je, nekoliko godina prije izbijanja sukoba, radio u Službi javne bezbjednosti kao kriminalistički tehničar. Bio je drugi zamjenik komandanta u logoru Omarska. U junu 1992, na mjestu zamjenika komandanta zamijenio je Miroslava KVOČKU. Kao zamjenik komandanta, bio je nadređen svima u logoru osim komandantu logora.
20. Od 24. maja 1992. do 30. augusta 1992, Dragoljub PRCAĆ je učestvovao u progonu bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugog nesrpskog stanovništva opštine Prijedor na političkoj, rasnoj i vjerskoj osnovi. 21. Progoni su vršeni i uz pribjegavanje sljedećim sredstvima:
22. Dragoljub PRCAĆ je poticao, počinio ili na drugi način pomagao i doprinosio progonu bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih ne-Srba na području Prijedora, na političkoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi, kao i vršenju drugih zločina navedenih u ovoj optužnici, i to direktnim učešćem u zločinima kao i svojim odobravanjem, poticanjem, pristankom i pomoći u stvaranju i održavanju uslova u logoru i stalnom vršenju zločina protiv zatvorenika u logoru Omarska, kako se navodi u stavu 21, uključujući i one čija su imena navedena u prilogu A. 23. Dragoljub PRCAĆ, kao zamjenik komandanta logora, imao je ovlaštenja da promijeni uslove zatočenja koji su vladali u logorima. Imao je ovlaštenja da kontroliše ponašanje stražara u logoru, kao i da spriječi ili kontroliše ponašanje eventualnih posjetilaca logora. Imao je ovlaštenja da određuje dnevni režim zatvorenika i da im odobri veće slobode i prava unutar logora, uključujući pristup vodi za piće, razumne životne uslove i higijenske standarde, te kontakt sa porodicom ili prijateljima od kojih bi mogli da dobiju odjeću, higijenske potrepštine, hranu i lijekove. Osim toga, kao policajac u aktivnoj službi, Dragoljub PRCAĆ je, nezavisno od ovoga, imao dužnost da sprovodi zakone koji važe na teritoriji Bosne i Hercegovine i da štiti živote i imovinu civila. 24. Osim toga, od 24. maja 1992. do 30. augusta 1992, Dragoljub PRCAĆ je znao ili je imao razloga da zna da se njemu podređena lica u logoru Omarska pripremaju da učestvuju u progonu bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih ne-Srba u prijedorskom kraju, uključujući i lica čija su imena navedena u prilogu A, na političkoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi, ili da su to već učinili, a on nije preduzeo potrebne i razumne mjere da bi spriječio takva djela ili kaznio počinioce. Svojim učešćem u navedenim djelima ili propustima, Dragoljub PRCAĆ je počinio:
Pored toga, Dragoljub PRCAĆ je krivično odgovoran za zločine navedene u Tačkama 1 do 3 shodno članu 7(3) Statuta Međunarodnog suda. TAČKE 4 i 5 25. Između 24. maja 1992. i 30. augusta 1992, Dragoljub PRCAĆ je učestvovao u ubistvu zatvorenika u logoru Omarska, uključujući i one čija su imena navedena u prilogu A. U tom periodu, logorski stražari i drugi Srbi kojima je bio dozvoljen pristup u logor Omarska, koji su bili podređeni odgovornosti i kontroli Dragoljuba PRCAĆA, ubijali su zatvorenike u logoru Omarska, podvrgavali ih mučenju i batinama što se često završavalo smrću, odnosno držali su zatvorenike u neljudskim uslovima što je imalo za posljedicu njihovo fizičko onesposobljavanje ili smrt. 26. Dragoljub PRCAĆ je poticao, počinio, ili na drugi način pomagao i doprinosio ubistvu zatvorenih bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata i to svojim odobravanjem, poticanjem, pristankom i pomaganjem izvršenja tih ubistava, uključujući i djela koja su opisana u ranijem tekstu i u prilogu A. 27. Pored toga, između 24. maja 1992. i 30. augusta 1992, Dragoljub PRCAĆ je znao ili je imao razloga da zna da se njemu podređena lica u logoru Omarska pripremaju da učestvuju u ubistvima bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i ne-Srba zatvorenih u logoru Omarska, ili da su to već učinili, a on nije preduzeo potrebne i razumne mjere kako bi takva djela spriječio ili kaznio počinioce. Svojim učestvovanjem u djelima ili propustima opisanim u gornjim stavovima, optuženi Dragoljub PRCAĆ počinio je:
28. Između 24. maja 1992. i 30. augusta 1992. godine, Dragoljub PRCAĆ je učestvovao u mučenju i batinanju bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih ne-Srba u logoru Omarska, uključujući i zatvorenike čija su imena navedena u prilogu A. U tom vremenskom periodu, zatvorenici u logoru Omarska svakodnevno su podvrgavani mučenjima i/ili teškom batinanju. Mnogi zatvorenici dobijali su batine od trenutka ulaska u logor do kraja zatočeništva. Prilikom mučenja i/ili batinanja, logorski stražari i druga lica koja su dolazila u logor, koristili su najrazličitija oružja i sredstva. Mnogi zatvorenici su mučeni i/ili premlaćivani u više navrata. 29. Dragoljub PRCAĆ je poticao, počinio ili na drugi način pomagao i doprinosio mučenju i premlaćivanju zatvorenika bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih ne-Srba, i to svojim odobravanjem, poticanjem, pristankom i pomaganjem izvršenju djela koja su opisana u ranijem tekstu i u prilogu A. 30. Pored toga, u vremenskom periodu na koji se odnosi ova optužnica, Dragoljub PRCAĆ je znao ili je imao razloga da zna da se njemu podređena lica u logoru Omarska pripremaju da učestvuju u mučenju i/ili premlaćivanju bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i ne-Srba zatvorenih u logoru Omarska, ili da su to već učinili, a on nije preduzeo potrebne i razumne mjere kako bi takva djela spriječio ili kaznio počinioce. Svojim učešćem u gorepomenutim djelima ili propustima, Dragoljub PRCAĆ, je počinio:
/potpis na originalu/ Dana 8. marta 2000. |