MEĐUNARODNI KRIVIČNI SUD ZA BIVŠU JUGOSLAVIJU

PREDMET BR. IT-02-54-T

TUŽILAC
MEĐUNARODNOG SUDA
PROTIV
SLOBODANA MILOŠEVIĆA

DRUGA IZMENJENA OPTUŽNICA

Tužilac Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, u skladu sa svojim ovlašćenjima iz člana 18 Statuta Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (u daljem tekstu: Statut Međunarodnog suda), optužuje:

SLOBODANA MILOŠEVIĆA

za ZLOČINE PROTIV ČOVEČNOSTI, TEŠKE POVREDE ŽENEVSKIH KONVENCIJA i KRŠENJA ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kako sledi:

OPTUŽENI:

1. Slobodan MILOŠEVIĆ, sin Svetozara Miloševića, rođen je 20. avgusta 1941. godine u Požarevcu u današnjoj Srbiji. Godine 1964. diplomirao je na Pravnom fakultetu Univerziteta u Beogradu i započeo karijeru kao privredni rukovodilac i bankar. Do 1978. godine bio je zamenik direktora, a zatim generalni direktor preduzeća Tehnogas, velikog naftnog preduzeća u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji (u daljem tekstu: SFRJ). Zatim je postao predsednik Beogradske banke (Beobanke), jedne od najvećih banaka u SFRJ, i na tom radnom mestu je ostao do 1983. godine.

2. Slobodan MILOŠEVIĆ je postao član Saveza komunista Jugoslavije 1959. godine. Godine 1984. postao je predsednik Gradskog komiteta Saveza komunista Beograda. Za predsednika Predsedništva Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije izabran je 1986, i ponovo 1988. godine. Savez komunista Srbije i Socijalistički savez radnog naroda Srbije ujedinili su se 16. jula 1990. u novu stranku, koja je nazvana Socijalistička partija Srbije (u daljem tekstu: SPS). Dana 17. jula 1990. godine za njenog predsednika izabran je Slobodan MILOŠEVIĆ i na toj funkciji ostao je do danas, osim u periodu od 24. maja 1991. do 24. oktobra 1992. godine.

3. Slobodan MILOŠEVIĆ je izabran za predsednika Predsedništva tadašnje Socijalističke Republike Srbije 8. maja 1989. godine, i ponovo 5. decembra 1989. godine. Posle usvajanja novog Ustava 28. septembra 1990. godine, Socijalistička Republika Srbija postala je Republika Srbija, a Slobodan MILOŠEVIĆ je na višestranačkim izborima održanim u decembru 1990. godine izabran na novo-ustanovljenu funkciju predsednika Republike Srbije. Ponovo je izabran na ovu funkciju na izborima održanim 20. decembra 1992. godine.

4. Po isteku dva mandata na funkciji predsednika Republike Srbije, Slobodan MILOŠEVIĆ je 15. jula 1997. godine izabran za predsednika Savezne Republike Jugoslavije (u daljem tekstu: SRJ), a zvanično je stupio na dužnost 23. jula 1997. godine. Posle poraza na predsedničkim izborima u Saveznoj Republici Jugoslaviji, održanim u septembru 2000. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ je 6. oktobra 2000. godine prestao da obavlja ovu funkciju.

INDIVIDUALNA KRIVIČNA ODGOVORNOST

Član 7(1) Statuta Međunarodnog suda

5. Slobodan MILOŠEVIĆ snosi individualnu krivičnu odgovornost za zločine navedene u članovima 2, 3 i 5 Statuta Međunarodnog krivičnog suda i opisane u ovoj optužnici, koje je planirao, podsticao, naredio, počinio ili čije je planiranje, pripremu ili izvršenje na drugi način pomagao i podržavao. Kad koristi u ovoj optužnici reč "počiniti" tužilac nema nameru da sugeriše da je optuženi fizički počinio ijedan od zločina za koji se lično tereti. Reč "počiniti" se u ovoj optužnici odnosi na učestvovanje u udruženom zločinačkom poduhvatu u svojstvu saizvršioca.

6. Slobodan MILOŠEVIĆ je učestvovao u udruženom zločinačkom poduhvatu kako je navedeno u paragrafima od 24 do 26. Svrha ovog udruženog zločinačkog poduhvata bila je prisilno uklanjanje većine hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva približno s jedne trećine teritorije Republike Hrvatske, teritorije za koju je on planirao da postane deo nove države pod srpskom dominacijom, činjenjem zločina kojima se krše odredbe članova 2, 3 i 5 Statuta Međunarodnog suda. Ova područja obuhvatala su oblasti koje su srpske vlasti pominjale i koje se ovde u daljem tekstu pominju pod nazivima "Srpska autonomna oblast (u daljem tekstu: SAO) Krajina", "SAO Zapadna Slavonija" i "SAO Slavonija, Baranja i zapadni Srem" (za koje su srpske vlasti od 19. decembra 1991. koristile zajednički naziv "Republika Srpska Krajina" (u daljem tekstu: RSK)) i "Dubrovačku republiku".

7. Ovaj udruženi zločinački poduhvat nastao je pre 1. avgusta 1991, a trajao je najmanje do juna 1992. Među pojedincima koji su uzeli učešća u ovom udruženom zločinačkom poduhvatu bili su Slobodan MILOŠEVIĆ, Borisav JOVIĆ, Branko KOSTIĆ, Veljko KADIJEVIĆ, Blagoje ADŽIĆ, Milan BABIĆ, Milan MARTIĆ, Goran HADŽIĆ, Jovica STANIŠIĆ, Franko SIMATOVIĆ zvani “Frenki”, Tomislav SIMOVIĆ, Vojislav ŠEŠELJ, Momir BULATOVIĆ, Aleksandar VASILJEVIĆ, Radovan STOJIČIĆ zvani “Badža”, Željko RAŽNATOVIĆ zvani “Arkan”, i drugi poznati i nepoznati učesnici.

8. Zločini nabrojani u tačkama od 1 do 32 ove optužnice bili su u okviru cilja udruženog zločinačkog poduhvata. Alternativno, zločini nabrojani u tačkama od 1 do 13 i od 17 do 32 bili su prirodne i predvidive posledice ostvarenja cilja udruženog zločinačkog poduhvata, a optuženi je bio svestan toga da su takvi zločini mogući ishod izvršenja udruženog zločinačkog poduhvata.

9. Da bi se uspešno realizovao cilj udruženog zločinačkog poduhvata, Slobodan MILOŠEVIĆ je radio u dogovoru sa ili preko nekolicine pojedinaca, učesnika ovog udruženog zločinačkog poduhvata. Svaki učesnik ili saizvršilac udruženog zločinačkog poduhvata odigrao je svoju ulogu ili više uloga koje su značajno doprinosile ukupnom cilju poduhvata. Uloge tih učesnika ili saizvršilaca, između ostalog, uključuju sledeće:

10. Borisav JOVIĆ, koji je bio nosilac različitih funkcija kao član, potpredsednik i predsednik Predsedništva SFRJ od 15. maja 1989. do aprila 1992. godine, predsednik SPS-a od maja 1991. do oktobra 1992. godine, te drugih ključnih funkcija u SPS-u do novembra 1995. godine, i Branko KOSTIĆ, potpredsednik i zatim vršilac dužnosti predsednika Predsedništva SFRJ u relevantnom periodu, zajedno sa drugima, komandovali su, rukovodili ili na drugi način vršili efektivnu kontrolu nad jedinicama Jugoslovenske narodne armije (u daljem tekstu: JNA), Teritorijalne odbrane (u daljem tekstu: TO) i dobrovoljačkim jedinicama koje su delovale u koordinaciji sa JNA i pod njenim nadzorom.

11. General Veljko KADIJEVIĆ, kao savezni sekretar za narodnu odbranu od 15. maja 1988. do 6. januara 1992. godine, komandovao je, rukovodio ili na drugi način vršio efektivnu kontrolu nad jedinicama JNA i TO-a i dobrovoljačkim jedinicama koje su delovale u koordinaciji sa JNA i pod njenim nadzorom.

12. General Blagoje ADŽIĆ, u svojstvu načelnika štaba JNA od oktobra 1989. do 8. maja 1992. godine i vršioca dužnosti saveznog sekretara za narodnu odbranu od januara 1992. do 8. maja 1992. godine, zajedno sa drugima, komandovao je, rukovodio ili na drugi način vršio efektivnu kontrolu nad jedinicama JNA i TO-a i dobrovoljačkim jedinicama koje su delovale u koordinaciji sa JNA i pod njenim nadzorom.

13. General Aleksandar VASILJEVIĆ, u svojstvu generala JNA i do 8. maja 1992. godine načelnika Uprave za bezbednost JNA, a naročito vojne Kontraobaveštajne službe (u daljem tekstu: KOS), učestvovao je u aktivnostima smišljenim da pobude mržnju, strah i nasilje, što je znatno pomoglo da se ostvare ukupni ciljevi udruženog zločinačkog poduhvata. Agenti KOS-a usmeravali su i pružali podršku lokalnim vođama hrvatskih Srba, lokalnoj srpskoj policiji i vojnim snagama, uključujući i pripadnike TO-a i dobrovoljce iz Srbije.

14. Jovica STANIŠIĆ, u svojstvu zamenika načelnika ili načelnika Državne bezbednosti (u daljem tekstu: DB) Republike Srbije od marta 1991. do oktobra 1998. godine, komandovao je, rukovodio ili na drugi način vršio efektivnu kontrolu nad pripadnicima DB-a koji su učestvovali u činjenju zločina koji se navode u ovoj optužnici. Pored toga, obezbeđivao je oružje, finansijska sredstva, obuku i drugu značajnu pomoć ili podršku srpskim dobrovoljačkim jedinicama i policijskim jedinicama koje su počinile zločine koji se navode u ovoj optužnici.

15. Franko SIMATOVIĆ, zvani "Frenki", kao načelnik odeljenja za specijalne operacije DB-a Republike Srbije, komandovao je, rukovodio ili na drugi način vršio efektivnu kontrolu nad agentima DB-a koji su počinili zločine koji se navode u ovoj optužnici. Pored toga, obezbeđivao je obuku, finansijska sredstva, oružje i drugu značajnu pomoć ili podršku pripadnicima "Martićeve policije" i srpskim dobrovoljačkim jedinicama koje su počinile zločine koji se navode u ovoj optužnici.

16. Tomislav SIMOVIĆ, zahvaljujući svom položaju ministra odbrane Republike Srbije na kojem se nalazio od 31. jula 1991. pa najmanje do 19. decembra 1991. godine, formirao je, raspoređivao i pružao znatnu pomoć ili podršku srpskim dobrovoljačkim jedinicama i drugim srpskim snagama koje su učestvovale u činjenju zločina koji se navode u ovoj optužnici.

17. Milan MARTIĆ, kao "sekretar Sekretarijata unutrašnjih poslova" SAO Krajine od 4. januara 1991. do 29. maja 1991. godine; kao "ministar odbrane" SAO Krajine od 29. maja 1991. do 27. juna 1991. godine; i kao “ministar unutrašnjih poslova” SAO Krajine (kasnije Republike Srpske Krajine) od 27. juna 1991. do januara 1994. godine, osnovao je, komandovao, rukovodio i na drugi način vršio efektivnu kontrolu nad pripadnicima svojih policijskih snaga (koji se pominju kao "Martićeva policija", "Martićevci", "Policija SAO Krajine" ili "Milicija SAO Krajine".)

18. Milan BABIĆ, kao "predsednik Izvršnog veća" SAO Krajine najmanje od 19. januara 1991. do 29. maja 1991. godine, "predsednik Vlade" SAO Krajine od 29. maja 1991. do decembra 1991. godine i "predsednik Republike" Republike Srpske Krajine od 19. decembra 1991. do 26. februara 1992. godine, organizovao je i upravljao postupcima udruženog zločinačkog poduhvata u SAO Krajini.

19. Goran HADŽIĆ, u svojstvu "predsednika Srpskog nacionalnog veća" SAO Slavonije, Baranje i zapadnog Srema (u daljem tekstu: SBZS) od 17. marta 1991. pa najmanje do 25. septembra 1991. godine, "predsednika Vlade" SAO SBZS-a najmanje od 25. septembra 1991. do 26. februara 1992. godine, a zatim "predsednika Republike" Republike Srpske Krajine do januara 1994. godine, osnovao je, komandovao, rukovodio i na drugi način vršio efektivnu kontrolu nad jedinicama policije (zvanom "milicija") i nad Srpskom nacionalnom bezbednošću (u daljem tekstu: SNB) SAO SBZS-a. Obezbeđivao je finansijska sredstva i drugu značajnu pomoć i podršku jedinicama TO-a SAO SBZS i Republike Srpske Krajine. Pored toga, lično je učestvovao u zločinima navedenim u paragrafima od 50 do 55 optužnice.

20. Radovan STOJIČIĆ zvani "Badža", nekadašnji komandant jedne specijalne policijske jedinice na Kosovu, otišao je po nalogu Slobodana MILOŠEVIĆA u Hrvatsku u leto 1991. godine i osnovao jedinice TO-a SBZS, čiji su pripadnici počinili zločine opisane u ovoj optužnici. Od početka jeseni 1991. pa do decembra 1991. godine lično je učestvovao u tim zločinima kao komandant TO-a SBZS.

21. Željko RAŽNATOVIĆ zvani "Arkan" je 1990. godine osnovao i postao komandant Srpske dobrovoljačke garde, dobrovoljačke jedinice uglavnom poznate pod imenom "Arkanovci" ili "Arkanovi tigrovi", koja je bila pod komandom TO-a SBZS-a. Za vreme na koje se odnosi ova optužnica imali su značajnu vojnu bazu u Erdutu u SAO SBZS-u, odakle su pripadnici ove jedinice učestvovali u zločinima opisanim u ovoj optužnici. Ova vojna baza služila je i kao centar za obuku drugih jedinica TO-a. Sâm Željko RAŽNATOVIĆ bio je komandant baze u Erdutu i lično je učestvovao u zločinima navedenim u paragrafima od 50 do 51, od 53 do 54 i od 56 do 58 optužnice.

22. Vojislav ŠEŠELJ, kao predsednik Srpske radikalne stranke (u daljem tekstu: SRS), najmanje od februara 1991. godine pa tokom celog vremenskog perioda na koji se odnosi ova optužnica, regrutovao je ili na drugi način pružao značajnu pomoć ili podršku srpskim dobrovoljcima, uglavnom poznatim pod nazivom "četnici", "Šešeljevci" ili "Šešeljevi ljudi", koji su počinili zločine navedene u ovoj optužnici. Pored toga, otvoreno je zagovarao i podsticao stvaranje "Velike Srbije" nasiljem i drugim protivpravnim sredstvima i aktivno učestvovao u ratnoj propagandi i širenju međunacionalne mržnje.

23. Momir BULATOVIĆ, kao predsednik Republike Crne Gore od 1990. do 1998. godine, mobilisao je i pružao značajnu pomoć crnogorskim jedinicama, uključujući jedinice TO-a, te policijske i dobrovoljačke jedinice koje su kao deo snaga JNA poslate u Republiku Hrvatsku i koje su počinile zločine navedene u ovoj optužnici.

24. Od 1987. do kraja 2000. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ bio je dominantna politička ličnost u Srbiji. Stekao je kontrolu nad svim aspektima vlasti u Srbiji, uključujući policiju i druge službe državne bezbednosti. Pored toga, stekao je kontrolu nad političkim liderima Kosova, Vojvodine i Crne Gore.

25. U svojstvu predsednika Srbije i zahvaljujući svom rukovodećem položaju u SPS-u, Slobodan MILOŠEVIĆ je vršio efektivnu kontrolu ili je imao znatan uticaj na gorenavedene učesnike u udruženom zločinačkom poduhvatu te je, sam ili u dogovoru s njima i drugim poznatim i nepoznatim osobama, efektivno kontrolisao ili u znatnoj meri uticao na postupke saveznog Predsedništva SFRJ i kasnije SRJ, Ministarstva unutrašnjih poslova Srbije (u daljem tekstu: MUP), JNA, pripadnika TO-a kojim su rukovodili Srbi na teritorijama koje su predmet ove optužnice, kao i grupa srpskih dobrovoljaca.

26. Slobodan MILOŠEVIĆ, delujući sam ili u dogovoru s drugim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, učestvovao je u udruženom zločinačkom poduhvatu na sledeći način:

a) davao je uputstva i pružao pomoć političkom rukovodstvu SAO SBZS, SAO Zapadna Slavonija, SAO Krajina i RSK u preuzimanju vlasti na tim područjima i kasnije prisilnom uklanjanju hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva.

b) pružao je finansijsku, materijalnu i logističku podršku regularnim i neregularnim vojnim snagama neophodnim za preuzimanje vlasti na tim područjima i kasnije prisilno uklanjanje hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva.

c) dao je uputstva organima vlade Republike Srbije da formiraju oružane snage odvojene od saveznih oružanih snaga radi angažovanja u borbenim dejstvima van Republike Srbije, a posebno na navedenim područjima u Hrvatskoj, i kasnije u prisilnom uklanjanju hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva.

d) učestvovao je u formiranju, finansiranju, snabdevanju, pružanju podrške i rukovođenju specijalnim snagama Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije. Te specijalne snage su formirane i data im je podrška da bi pomogle u ostvarivanju cilja udruženog zločinačkog poduhvata počinjenjem zločina koji predstavljaju povredu članova 2, 3 i 5 Statuta Međunarodnog suda.

e) učestvovao je u pružanju finansijske, logističke i političke podrške i rukovođenju srpskim neregularnim i paravojnim snagama. Takva podrška davana je kao potpora udruženom zločinačkom poduhvatu počinjenjem zločina koji predstavljaju povredu članova 2, 3 i 5 Statuta Međunarodnog suda.

f) učestvovao je u planiranju i pripremama za preuzimanje vlasti u SAO SBZS, SAO Zapadnoj Slavoniji, SAO Krajini i Dubrovačkoj republici i kasnije prisilno uklanjanje hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva.

g) vršio je efektivnu kontrolu ili znatan uticaj na JNA koja je učestvovala u planiranju, pripremi i izvršenju prisilnog uklanjanja hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva iz SAO SBZS, SAO Zapadne Slavonije, SAO Krajine i Dubrovačke republike.

h) pružao je finansijsku, logističku i političku podršku jedinicama TO-a i srpskim dobrovoljačkim jedinicama koje su delovale u SAO SBZS, SAO Zapadnoj Slavoniji, SAO Krajini i u Dubrovačkoj republici, a koje su pomagale u sprovođenju cilja udruženog zločinačkog poduhvata počinjenjem zločina koji predstavljaju povredu članova 2, 3 i 5 Statuta Međunarodnog suda.

i) efektivno je nalagao donošenje zakona i propisa vezanih za angažovanje jedinica JNA, TO-a i srpskih dobrovoljačkih jedinica u Hrvatskoj.

j) rukovodio je, komandovao, kontrolisao ili na drugi način pružao značajnu pomoć ili podršku JNA, pripadnicima TO-a kojim su rukovodili Srbi i dobrovoljačkim jedinicama razmeštenim u SAO SBZS, SAO Zapadnoj Slavoniji, SAO Krajini i u Dubrovačkoj republici, angažovanim na sprovođenju cilja udruženog zločinačkog poduhvata počinjenjem zločina koji predstavljaju povredu članova 2, 3 i 5 Statuta Međunarodnog suda.

k) rukovodio je, komandovao, kontrolisao ili na drugi način pružao značajnu pomoć ili podršku policijskim snagama MUP-a Republike Srbije, uključujući DB, čiji su pripadnici pomagali da se sprovede cilj udruženog zločinačkog poduhvata u SAO SBZS, SAO Zapadnoj Slavoniji, SAO Krajini i u Dubrovačkoj republici.

l) finansirao je srpsku vojsku, policiju i neregularne snage u Hrvatskoj koji su počinili zločine navedene u optužnici.

m) kontrolisao je, doprinosio ili na drugi način koristio državna sredstva javnog informisanja u Srbiji da bi manipulisao srpsko javno mnenje širenjem preuveličanih i neistinitih poruka o nacionalno motivisanim napadima Hrvata na srpski narod kako bi se među Srbima koji žive u Srbiji i Hrvatskoj stvorila atmosfera straha i mržnje. Propaganda koju su stvarala srpska sredstva javnog informisanja bila je važno oruđe koje je doprinelo tome da se u Hrvatskoj počine zločini.

27. Slobodan MILOŠEVIĆ je svesno i hotimično učestvovao u udruženom zločinačkom poduhvatu, imajući istu nameru kao i drugi učesnici udruženog zločinačkog poduhvata ili svestan predvidivih posledica njihovih postupaka. Po tom osnovu snosi individualnu krivičnu odgovornost za ove zločine po članu 7 (1) Statuta Međunarodnog suda, a po istom članu odgovoran je i za to što je planirao, podsticao, naredio ili na neki drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu i izvršenje ovih zločina.

28. Optuženom i drugim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata bila je zajednička ista namera i stanje svesti koji su neophodni za počinjenje svakog od zločina koji se terete u tačkama od 1 do 32.

Član 7(3) Statuta Međunarodnog suda

29. Slobodan MILOŠEVIĆ, za vreme dok se nalazio na najvišim položajima vlasti, takođe snosi individualnu krivičnu odgovornost za dela i propuste svojih podređenih, u skladu sa članom 7(3) Statuta Međunarodnog suda. Nadređeni je odgovoran za krivična dela svojih podređenih ako je znao ili je bilo razloga da zna da se njegovi podređeni spremaju da počine takva dela ili da su ih već počinili, a nadređeni nije preduzeo neophodne i razumne mere da spreči takva dela ili kazni počinioce.

30. Najmanje od marta 1991. do 15. juna 1992. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ je imao kontrolu nad četvoročlanim “srpskim blokom” u Predsedništvu SFRJ (kasnije SRJ). Te četiri osobe bile su Borisav JOVIĆ, predstavnik Republike Srbije, Branko KOSTIĆ, predstavnik Republike Crne Gore, Jugoslav KOSTIĆ, predstavnik Autonomne Pokrajine Vojvodine i Sejdo BAJRAMOVIĆ, predstavnik Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija. Slobodan MILOŠEVIĆ je koristio Borisava JOVIĆA i Branka KOSTIĆA kao svoje glavne zastupnike u Predsedništvu i preko njih rukovodio postupcima “srpskog bloka”. Od 1. oktobra 1991. godine, u odsustvu predstavnika Hrvatske, Slovenije, Makedonije i Bosne i Hercegovine, četvoročlani “srpski blok” vršio je vlast Predsedništva, koja je uključivala i ovlašćenja kolektivnog “vrhovnog komandanta” JNA. Ovo “krnje Predsedništvo” bespogovorno je izvršavalo politiku Slobodana MILOŠEVIĆA. Savezno predsedništvo imalo je efektivnu kontrolu nad JNA u svojstvu “vrhovnog komandanta”, te nad jedinicama TO-a i dobrovoljačkim jedinicama koje su delovale u koordinaciji sa i pod nadzorom JNA. Generali Veljko KADIJEVIĆ i Blagoje ADŽIĆ, koji su rukovodili i nadzirali snage JNA u Hrvatskoj, stalno su komunicirali s optuženim i konsultovali se sa njim.

31. Slobodan MILOŠEVIĆ je imao efektivnu kontrolu nad KOS-om, kontraobaveštajnom komponentom JNA. Zahvaljujući kontroli koju je imao nad rukovodiocima KOS-a, a posebno nad generalom Aleksandrom VASILJEVIĆEM, u Hrvatskoj su angažovani agenti KOS-a. Agenti KOS-a su u Hrvatskoj sprovodili politiku Slobodana MILOŠEVIĆA, usmeravajući postupke lokalnih političkih rukovodilaca hrvatskih Srba, usmeravajući i pružajući podršku lokalnoj srpskoj policiji i snagama bezbednosti, te dovodeći u Hrvatsku srpske dobrovoljačke grupe i pružajući podršku njihovim aktivnostima.

32. Slobodan MILOŠEVIĆ, shodno članu 7 (3) Statuta Međunarodnog suda, stoga snosi individualnu krivičnu odgovornost za učešće pripadnika jedinica JNA, TO-a i dobrovoljačkih jedinica, koje su delovale u koordinaciji sa JNA i pod njenim nadzorom, u zločinima opisanim u ovoj optužnici.

33. Od trenutka kada je Slobodan MILOŠEVIĆ došao na vlast u Srbiji, imao je kontrolu nad najvažnijim funkcionerima MUP-a Srbije, među kojima su bili Radmilo BOGDANOVIĆ i Zoran SOKOLOVIĆ, obojica ministri unutrašnjih poslova Srbije, ali u različito vreme, Radovan STOJIČIĆ, zamenik ministra unutrašnjih poslova, te Jovica STANIŠIĆ i Franko SIMATOVIĆ, visoki funkcioneri DB-a. Preko ovih funkcionera, Slobodan MILOŠEVIĆ je imao efektivnu kontrolu nad agentima MUP-a i DB-a koji su rukovodili i podržavali aktivnosti lokalnih političkih lidera Srba u Hrvatskoj, srpske policije i snaga bezbednosti, te dovodili u Hrvatsku srpske dobrovoljačke grupe i pružali podršku njihovim aktivnostima. Optuženi Slobodan MILOŠEVIĆ, shodno članu 7 (3) Statuta Međunarodnog suda, stoga snosi individualnu krivičnu odgovornost za učešće pripadnika MUP-a i DB-a Srbije u zločinima opisanim u ovoj optužnici.

OPTUŽBE:

TAČKA 1
(PROGONI)

34. Od 1. avgusta 1991. godine ili približno tog datuma do juna 1992. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ, delujući sam ili u dogovoru sa drugim poznatim i nepoznatim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, planirao je, podsticao, naredio, počinio ili na neki drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu ili izvršenje progona hrvatskog i drugog nesrpskog civilnog stanovništva na područjima SAO SBZS, SAO Zapadna Slavonija, SAO Krajina i Dubrovačke republike.

35. Tokom celog tog perioda, srpske snage, koje su sačinjavale jedinice JNA, lokalnog TO-a i jedinice TO-a iz Srbije i Crne Gore, lokalne policijske jedinice i policijske jedinice MUP-a Srbije i paravojne jedinice, napadale su i preuzimale vlast u gradovima, selima i naseljima na gorenavedenim područjima. Nakon preuzimanja vlasti, srpske snage, u saradnji sa lokalnim srpskim vlastima, uspostavile su režim progona smišljen da bi se hrvatsko i drugo nesrpsko civilno stanovništvo isteralo sa tih područja.

36. Ovi progoni bili su zasnovani na političkom, rasnom ili verskom osnovu i obuhvatali su sledeće:

a. istrebljenje ili ubistvo više stotina hrvatskih i drugih nesrpskih civila, uključujući žene i starije osobe, u Dalju, Erdutu, Klisi, Lovasu, Vukovaru, Voćinu, Baćinu, Saborskom i okolnim selima, Škabrnji, Nadinu, Bruškoj, te u Dubrovniku i okolini, kao što je detaljno opisano u paragrafima od 38 do 59 i od 73 do 75.

b. dugotrajno i rutinsko zatvaranje i zatočenje više hiljada hrvatskih i drugih nesrpskih civila u zatočeničkim objektima u Hrvatskoj i izvan nje, uključujući zatvoreničke logore koji su se nalazili u Crnoj Gori, Srbiji i Bosni i Hercegovini, kao što je detaljno opisano u paragrafu 64.

c. uspostavljanje i održavanje nehumanih životnih uslova za hrvatske i druge nesrpske civile zatočene u pomenutim zatočeničkim objektima.

d. višekratno mučenje, premlaćivanje i ubijanje hrvatskih i drugih nesrpskih civila zatočenih u pomenutim zatočeničkim objektima.

e. [izbrisano]

f. [izbrisano]

g. protivpravni napadi na Dubrovnik i nebranjena hrvatska sela širom gorenavedenih područja.

h. [izbrisano]

i. premlaćivanje i pljačkanje hrvatskih i drugih nesrpskih civila.

j. mučenje i premlaćivanje hrvatskih i drugih nesrpskih civila za vreme i nakon njihovog hapšenja.

k. deportacija ili prisilno premeštanje najmanje 170.000 hrvatskih i drugih nesrpskih civila sa gorenavedenih područja, uključujući i deportaciju najmanje 5.000 stanovnika Iloka i 20.000 stanovnika Vukovara u Srbiju, te prisilno premeštanje na druge lokacije u Hrvatskoj najmanje 2.500 stanovnika Erduta, kao što je detaljno opisano u paragrafima od 67 do 69.

l. hotimično uništavanje stambenih objekata i druge javne i privatne imovine, kulturnih ustanova, istorijskih spomenika i verskih objekata hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva u Dubrovniku i njegovoj okolini, Vukovaru, Erdutu, Lovasu, Šarengradu, Bapskoj, Tovarniku, Voćinu, Saborskom, Škabrnji, Nadinu i Bruškoj, kao što je opisano u paragrafima 71 i od 77 do 82.

37. Ovim delima i propustima, Slobodan MILOŠEVIĆ je počinio:

Tačka 1: Progone na političkoj, rasnoj i verskoj osnovi, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(h), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

TAČKE od 2 do 5
(ISTREBLJENJE, UBISTVO, HOTIMIČNO LIŠAVANJE ŽIVOTA)

38. Od 1. avgusta 1991. do juna 1992. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ, delujući sam ili u dogovoru sa drugim poznatim i nepoznatim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, planirao je, podsticao, naredio, počinio ili na neki drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu ili izvršenje istrebljenja, ubistva i hotimičnog lišavanja života hrvatskih i drugih nesrpskih civila na područjima SAO Zapadne Slavonije, SAO Krajine i SAO SBZS-a, kako je navedeno u paragrafima od 39 do 59 ove optužnice.

SAO ZAPADNA SLAVONIJA

39. Počev od avgusta 1991. godine, srpske snage, među kojima i dobrovoljačke jedinice "Šešeljevaca" i "Belih orlova", imale su kontrolu nad Voćinom. Dana 13. decembra 1991. godine, dok su se srpske snage povlačile iz Voćina i okolnog područja, oni su išli od kuće do kuće i ubili veliki broj preostalih hrvatskih civila. Pre nego što su se povukli 13. decembra 1991. godine, pripadnici ove dve jedinice ubili su ukupno trideset dva civila. Preživeli su samo oni koji su se sakrili, a koje srpske snage nisu pronašle. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

SAO KRAJINA

40. Otprilike od 7. oktobra 1991. godine, srpske snage koje su se sastojale od JNA, pripadnika TO-a i pripadnika Milicije SAO Krajine (zvane i policija SAO Krajine i Martićeva policija), kontrolisale su područje Hrvatske Kostajnice. Većina hrvatskih civila pobegla je iz svojih kuća za vreme napada u septembru 1991. Oko 120 hrvatskih civila, uglavnom žena, starih i nemoćnih osoba, ostalo je u selima Dubica, Cerovljani i Baćin. Ujutro 20. oktobra 1991. godine, pripadnici srpskih snaga uhvatili su pedeset tri civila u Dubici i zatočili ih u seoskom vatrogasnom domu. Tokom tog dana i noći, desetoro je pušteno na slobodu zato što su bili Srbi ili su imali veze sa Srbima. Dana 21. oktobra 1991. godine, srpske snage odvele su preostala četrdeset tri Hrvata na jedno mesto u blizini sela Baćin. Pored njih, srpske snage su iz Baćina i Cerovljana na to isto mesto dovele najmanje trinaest nesrpskih civila. Tu su ubili svih pedeset šest žrtava. Otprilike u isto vreme, pripadnici srpskih snaga su na jedno nepoznato mesto odveli još trideset civila iz sela Baćin i još dvadeset četiri civila iz sela Dubica i Cerovljani, i tamo ih ubili. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

41. Od početka avgusta 1991. do 12. novembra 1991. godine, srpske snage, uključujući JNA, TO i "Martićevu policiju", napale su hrvatska sela Saborsko, Poljanak i Lipovanić. Čim su srpske snage ušle u ova sela, ubile su sve preostale nesrpske stanovnike koje su tamo zatekli.

42. Dana 28. oktobra 1991. godine, jedinice TO-a ušle su u Lipovaču i ubile sedam civila. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

43. Dana 7. novembra 1991. godine, jedinice JNA i TO-a, a posebno specijalna jedinica JNA iz Niša, ušle su u zaselak Vukovići u blizini Poljanka i pogubile devet civila. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

44. Dana 12. novembra 1991. godine, pripadnici JNA, "Martićeve policije" i TO-a ušli su u selo Saborsko, gde su ubili najmanje trideset hrvatskih civila. Posle toga, selo je sravnjeno sa zemljom. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

45. U novembru 1991. godine, srpske snage koje su se sastojale od JNA, TO-a i "Martićeve policije", napale su selo Škabrnja u blizini Zadra. Dana 18. novembra 1991. godine, srpske snage ušle su u Škabrnju. Idući od kuće do kuće, ubile su najmanje trideset osam nesrpskih civila u njihovim domovima i na ulicama. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

46. Pored toga, kada su srpske snage sledećeg dana napale susedno selo Nadin, ubile su sedam nesrpskih civila. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

47. Između 18. novembra i februara 1992. godine, živote su izgubili svi preostali hrvatski civili u Škabrnji. Srpske snage ubile su dvadeset devet preostalih starih i nemoćnih hrvatskih civila. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

48. Dana 21. decembra 1991. godine, srpske snage, a posebno pripadnici "Martićeve policije", ušli su u selo Bruška i zaselak Marinović i ubili deset civila, među kojima devet Hrvata. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

VUKOVARSKA BOLNICA

49. Na dan 20. novembra 1991. godine ili približno tog datuma, kao deo opšte kampanje progona, srpske vojne snage, pod komandom, kontrolom ili uticajem JNA, TO-a SBZS i drugih učesnika udruženog zločinačkog poduhvata, odvele su oko dve stotine šezdeset četiri Hrvata i drugih ne-Srba iz Vukovarske bolnice nakon preuzimanja vlasti u tom gradu. Žrtve su prebačene u kasarnu JNA, a zatim na poljoprivredno dobro Ovčara, oko pet kilometara južno od Vukovara. Tu su pripadnici srpskih snaga satima tukli i mučili žrtve. Tokom večeri 20. novembra 1991. godine, vojnici su žrtve u grupama od 10-20 prevozili na jedno udaljeno stratište između poljoprivrednog dobra Ovčara i Grabova, gde su ih ubili vatrenim oružjem. Njihova tela pokopana su u masovnu grobnicu. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

SAO SBZS

50. U septembru i oktobru 1991. godine, srpske snage, pripadnici TO-a i Milicije SAO SBZS, hapsile su hrvatske civile i zatvarale ih u jedan zatočenički objekat u zgradi policije u Dalju. Dana 21. septembra 1991. godine, Goran HADŽIĆ i Željko RAŽNATOVIĆ posetili su u ovaj zatočenički objekat i naredili da se dva zatočenika puste na slobodu. Pripadnici TO-a SAO SBZS, predvođeni Željkom RAŽNATOVIĆEM, ubili su vatrenim oružjem jedanaest zatočenika i pokopali njihova tela u masovnu grobnicu u selu Ćelije. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

51. Dana 4. oktobra 1991. godine, pripadnici TO-a SAO SBZS, predvođeni Željkom RAŽNATOVIĆEM, ušli su u zatočenički objekat u zgradi policije u Dalju i vatrenim oružjem ubili dvadeset osam zatočenika, hrvatskih civila. Tela žrtava odneta su iz zgrade i bačena u obližnju reku Dunav. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

52. Dana 18. oktobra 1991. godine, pripadnici JNA, TO-a SAO SBZS, i dobrovoljačke jedinice "Dušan Silni" prisilili su pedeset hrvatskih civila, zatočenih radi prisilnog rada u zgradi zadruge u Lovasu, da odu do jednog minskog polja na izlazu iz sela Lovas, oko 20 kilometara jugozapadno od Vukovara. Na putu prema tom minskom polju, pripadnici ovih srpskih snaga ubili su vatrenim oružjem jednog zatočenika. Kada su došli do minskog polja, zatočenici su prisiljeni da uđu u minsko polje i da nogama čiste tlo ispred sebe kako bi polje očistili od mina. Najmanje jedna mina je eksplodirala i srpske snage su otvorile vatru na zatočenike. Poginuo je dvadeset jedan zatočenik, neki u eksplozijama mina, neki u puščanoj vatri. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

53. Dana 9. novembra 1991. godine, pripadnici TO-a SAO SBZS, predvođeni Željkom RAŽNATOVIĆEM, i pripadnici Milicije SAO SBZS uhapsili su mađarske i hrvatske civile u Erdutu, Dalj Planini i Erdut Planini i odveli ih u centar za obuku TO-a u Erdutu, gde su narednog dana vatrenim oružjem ubili njih dvanaestoricu. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice. Nekoliko dana posle 9. novembra 1991. godine, pripadnici SNB-a SAO SBZS, u saradnji sa nekoliko pripadnika "Arkanovih tigrova", uhapsili su i pogubili troje civila, od kojih su dvoje bili članovi porodice prvobitno uhapšenih žrtava, Mađara, koji su se raspitivali za sudbinu svojih rođaka. Tela osam od prvobitnih dvanaest žrtava pokopana su u selu Ćelije, a jedna žrtva pokopana je u Daljskom Ataru. Tela još tri žrtve bačena su u jedan bunar u Borovu. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice. Dana 3. juna 1992. godine, pripadnici SNB-a, u saradnji sa pripadnicima "Arkanovih tigrova", uhapsili su Mariju Senaši (rođenu 1937. godine), člana porodice prvobitnih žrtava Mađara, koja se i dalje raspitivala za sudbinu svojih rođaka. Ova žena je kasnije ubijena, a njeno telo bačeno je u jedan napušten bunar u Dalj Planini.

54. Dana 11. novembra 1991. godine, pripadnici TO-a SAO SBZS, pod komandom Željka RAŽNATOVIĆA, uhapsili su sedam nesrpskih civila u selu Klisa. Dva zatočenika koja su imala rođake Srbe, puštena su na slobodu. Preostalih pet civila odvedeno je u centar za obuku TO-a u Erdutu. Nakon ispitivanja, žrtve su ubili i pokopali u masovnu grobnicu u selu Ćelije. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

55. Između 18. i 20. novembra 1991. godine, kad su završene vojne operacije u Vukovaru i okolini, JNA je deportovala na hiljade Hrvata i drugih nesrpskih stanovnika na teritoriju Republike Srbije. Na zahtev Gorana HADŽIĆA da se zadrže oni ne-Srbi za koje se sumnja da su učestvovali u vojnim operacijama, JNA je 20. novembra 1991. godine ili približno tog datuma prebacila veliki broj stanovnika Vukovara u zatočeničke objekte u Dalju. Tu su pripadnici srpskog TO-a izdvojili one za koje se sumnjalo da su učestvovali u odbrani Vukovara. Izdvojene zatočenike su ispitivali, tukli i mučili. Pogubljeno je najmanje trideset petoro. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

56. Dana 10. decembra 1991. godine, pripadnici TO-a SAO SBZS, predvođeni Željkom RAŽNATOVIĆEM, i pripadnici Milicije SAO SBZS uhapsili su pet nesrpskih seljana iz Erduta. Žrtve su odvedene u centar za obuku TO-a u Erdutu i kasnije ubijene. Tela tri žrtve kasnije su bačena u jedan bunar u Daljskom Ataru. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

57. Od 22. decembra 1991. do 25. decembra 1991. godine, pripadnici TO-a SAO SBZS, predvođeni Željkom RAŽNATOVIĆEM, i pripadnici Milicije SAO SBZS uhapsili su u Erdutu sedam civila, Mađara i Hrvata, i doveli ih u centar za obuku TO-a u Erdutu. Dana 26. decembra 1991. godine, ubijeni su vatrenim oružjem. Tela šest žrtava pokopana su u Daljskom Ataru. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

58. Dana 21. februara 1992. godine, pripadnici TO-a SAO SBZS, predvođeni Željkom RAŽNATOVIĆEM, i pripadnici Milicije SAO SBZS uhapsili su u Erdutu četiri nesrpska civila. Sve žrtve ispitivane su u centru za obuku TO-a u Erdutu, a zatim ubijene. Tela žrtava pokopana su u masovnoj grobnici u Daljskom Ataru. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

59. Dana 4. maja 1992. godine, pripadnici odeljenja za specijalne operacije DB-a uhapsili su u selu Grabovac pet nesrpskih civila. Ovi civili su odvedeni i ubijeni. Njihova tela kasnije su pokopana u Tikveš Parku. Imena žrtava navode se u Dodatku I koji se daje u prilogu ove optužnice.

60. Delima i propustima vezanim za incidente koji se navode u paragrafima od 39 do 49, Slobodan MILOŠEVIĆ počinio je:

Tačka 2: Istrebljenje, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(b), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

61. Delima i propustima vezanim za sve incidente koji se navode u paragrafima od 39 do 59, Slobodan MILOŠEVIĆ počinio je:

Tačka 3: Ubistvo, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(a), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 4: Ubistvo, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, sankcionisano zajedničkim članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija iz 1949, kažnjivo po članovima 3, te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

62. Delima i propustima vezanim za sve incidente koji se navode u paragrafima od 39 do 49 i od 52 do 59, Slobodan MILOŠEVIĆ počinio je:

Tačka 5: Hotimično lišavanje života, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(a), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

TAČKE od 6 do 13
(PROTIVPRAVNO ZATOČENJE, ZATVARANJE,
MUČENJE i NEHUMANA DELA)

63. Od avgusta 1991. do marta 1992. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ, delujući sam ili u dogovoru sa drugim poznatim i nepoznatim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, planirao je, podsticao, naredio, počinio ili na drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu ili izvršenje protivpravnog zatočenja ili zatvaranja pod nehumanim uslovima hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva sa područja SAO SBZS-a, SAO Zapadne Slavonije, SAO Krajine i Dubrovačke republike.

64. Srpske vojne snage, koje su se sastojale od JNA, TO-a i dobrovoljačkih jedinica koje su delovale u saradnji sa lokalnim policijskim osobljem i policijskim osobljem iz Srbije, te lokalnim srpskim vlastima, uhapsile su i zatočile više hiljada hrvatskih i drugih nesrpskih civila sa navedenih područja u sledećim kratkoročnim i dugoročnim zatočeničkim objektima:

a. vojno skladište JNA u Morinju, Crna Gora, oko trista dvadeset zatočenika.

b. kasarna u Kumboru, Crna Gora, tranzitni zatočenički objekat kojim je upravljala JNA, u kome se nalazilo i na desetine zatočenika koji su tu držani dugoročno,

c. kasarna JNA u Bileći, Bosna i Hercegovina, oko stotinu zatočenika.

d. poljoprivredno dobro JNA STAJIĆEVO, Srbija, oko hiljadu sedamsto zatočenika.

e. kasarna JNA u Begejcima, Srbija, oko dvesta šezdeset zatočenika.

f. kasarna JNA u Zrenjaninu, Srbija, na desetine zatočenika.

g. vojni zatvor JNA u Sremskoj Mitrovici, Srbija, na stotine zatočenika.

h. zatvor JNA u Kninu, SAO Krajina, oko sto pedeset zatočenika.

i. stara bolnica u Kninu, SAO Krajina, kojom je upravljala "Martićeva milicija", oko sto dvadeset zatočenika.

j. zgrade policije i hangar JNA i TO u blizini železničke stanice u Dalju, SAO SBZS, na stotine zatočenika.

k. zgrada zadruge u Lovasu, SAO SBZS, kojom su upravljali pripadnici TO-a i dobrovoljačke jedinice "Dušan Silni", oko sedamdeset zatočenika.

l. centar za obuku TO-a u Erdutu, zvan i "Arkanova" vojna baza, SAO SBZS, kojim su upravljali pripadnici TO-a i "Arkanovih tigrova", oko pedeset dva zatočenika.

m. poljoprivredno dobro JNA Ovčara, u blizini Vukovara, SAO SBZS, oko trista zatočenika.

n. skladište "Veleprometa" u blizini Vukovara, SAO SBZS, kojim je upravljala JNA, oko stotinu zatočenika.

o. vojni zatvor JNA u Šidu, Srbija, oko stotinu zatočenika.

p. policijska stanica u Opatovcu, SAO SBZS, kojom je upravljala JNA, na desetine zatočenika.

q. štala ili radionica u Borovom Selu, SAO SBZS, kojom su upravljali pripadnici milicije i TO-a, oko osamdeset zatočenika.

65. Životni uslovi u ovim zatočeničkim objektima bili su surovi i karakterisalo ih je nečovečno postupanje, pretrpanost, izgladnjivanje, prisilni rad, neadekvatna zdravstvena zaštita i konstantno fizičko i psihičko zlostavljanje, uključujući lažna pogubljenja, mučenje, premlaćivanje i seksualno zlostavljanje.

66. Ovim delima i propustima, Slobodan MILOŠEVIĆ je počinio:

Tačka 6: Zatvaranje, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(e), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 7: Mučenje, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(f), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 8: Nehumana dela, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(i), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 9: Protivpravno zatočenje, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(g), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 10: Mučenje, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(b), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 11: Hotimično nanošenje velikih patnji, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(c), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 12: Mučenje, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, sankcionisano zajedničkim članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija iz 1949, kažnjivo po članovima 3, te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 13: Okrutno postupanje, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, sankcionisano zajedničkim članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija iz 1949, kažnjivo po članovima 3, te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

TAČKE od 14 do 16
(DEPORTACIJA, PRISILNO PREMEŠTANJE)

67. Od 1. avgusta 1991. do maja 1992. godine, Slobodan MILOŠEVIĆ, delujući sam ili u dogovoru sa drugim poznatim i nepoznatim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, planirao je, podsticao, naredio, počinio ili na neki drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu ili izvršenje deportacija ili prisilnog premeštanja hrvatskog i drugog nesrpskog civilnog stanovništva sa područja SAO SBZS, SAO Zapadne Slavonije, SAO Krajine i Dubrovačke republike.

68. Da bi ostvarile ovaj cilj, srpske snage koje su se sastojale od JNA, TO-a i dobrovoljačkih jedinica, među kojima su bili "Beli orlovi", "Šešeljevci", "Dušan Silni" i "Arkanovi tigrovi", u saradnji sa policijskim jedinicama, uključujući "Martićevu policiju", SNB i MUP Srbije, i drugi pod efektivnom kontrolom Slobodana MILOŠEVIĆA ili drugih učesnika udruženog zločinačkog poduhvata, opkolili su hrvatske gradove i sela i zatražili od njihovih stanovnika da predaju svoje oružje, uključujući i lovačke puške koje su zakonito posedovali. Nakon toga su napali te gradove i sela, pa i onda kada su se stanovnici povinovali zahtevima. Namera ovih napada bila je da se stanovništvo natera u beg. Preuzevši kontrolu nad gradovima i selima, srpske snage su ponekad sakupljale preostalo hrvatsko i drugo nesrpsko stanovništvo i prisilno ga premeštale na lokacije u Hrvatskoj pod kontrolom hrvatske vlade ili ga deportovale na lokacije van Hrvatske, naročito u Srbiju i Crnu Goru. U drugim prilikama, srpske snage u saradnji s lokalnim srpskim vlastima, nametale su nesrpskom stanovništvu restriktivne i diskriminatorne mere i vodile kampanju terora smišljenu da ih istera sa tog područja. Većinu preostalog nesrpskog stanovništva su nakon toga deportovali ili prisilno premestili.

69. Prema popisu stanovništva iz 1991. godine, hrvatsko i drugo nesrpsko stanovništvo bilo je u tim područjima zastupljeno kako sledi:

SAO Krajina:	28% Hrvata (70.708),	5 % ostalih (13.101)
SAO Zapadna Slavonija:	29% Hrvata (6.864),	11% ostalih (2.577)
SAO SBZS:	47% Hrvata (90.454),	21% ostalih (40.217)

Praktično celokupno hrvatsko i nesrpsko stanovništvo sa tih područja prisilno je uklonjeno, deportovano ili ubijeno. Prema popisu stanovništva iz 1991. godine, struktura hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva u Dubrovačkoj republici bila je oko 82% Hrvata (58.836), 11% ostalih (7.818). Nije ostvaren cilj udruženog zločinačkog poduhvata da se čitavo hrvatsko i nesrpsko stanovništvo Dubrovačke republike prisilno ukloni, deportuje ili ubije.

70. Ovim delima i propustima, Slobodan MILOŠEVIĆ je počinio:

Tačka 14: Deportaciju, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(d), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 15: Nehumana dela (prisilno premeštanje), ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(i), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 16: Protivpravnu deportaciju ili premeštanje, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(g), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

TAČKE od 17 do 20
(BEZOBZIRNO RAZARANJE, PLJAČKA JAVNE ILI PRIVATNE IMOVINE)

71. Od 1. avgusta 1991. do maja 1992. Slobodan MILOŠEVIĆ je, delujući sam ili u dogovoru sa drugim poznatim i nepoznatim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, planirao, podsticao, naredio, počinio ili na drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu ili izvršenje bezobzirnog razaranja i pljačke javne i privatne imovine hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva na teritorijama SAO SBZS, SAO Zapadna Slavonija i SAO Krajina mada te akcije nisu bile opravdane vojnom nuždom. To namerno i bezobzirno razaranje i pljačka uključivali su pljačku i razaranje stambenih, te verskih i kulturnih objekata, a odigrali su se u sledećim gradovima i selima:

SAO SBZS, od avgusta do oktobra 1991: gradovi i sela Dalj, Ćelije, Vukovar, Erdut, Lovas, Šarengrad, Bapska i Tovarnik.

SAO Zapadna Slavonija, od avgusta do decembra 1991: grad Voćin.

SAO Krajina, od avgusta do decembra 1991: gradovi i sela Saborsko, Škabrnja, Nadin i Bruška.

72. Ovim delima i propustima, Slobodan MILOŠEVIĆ je počinio:

Tačka 17: Uništavanje i oduzimanje imovine širokih razmera koje nije opravdano vojnom nuždom, a sprovedeno je protivpravno i bezobzirno, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(d), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 18: Bezobzirno razaranje sela ili pustošenje koje nije opravdano vojnom nuždom, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članovima 3(b), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 19: Uništavanje ili hotimično nanošenje štete ustanovama namenjenim obrazovanju ili religiji, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članovima 3(d), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 20: Pljačku javne ili privatne imovine, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članovima 3(e), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

DUBROVNIK

TAČKE od 21 do 27
(UBISTVO, HOTIMIČNO ODUZIMANJE ŽIVOTA, HOTIMIČNO NANOŠENJE VELIKIH PATNJI, OKRUTNO POSTUPANJE, NAPADI NA CIVILE)

73. Od 1. oktobra 1991. do 7. decembra 1991. Slobodan MILOŠEVIĆ, delujući sam ili u dogovoru sa drugim poznatim i nepoznatim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, planirao je, podsticao, naredio, počinio ili na drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu ili izvršenje vojne kampanje usmerene na grad Dubrovnik i njegovu okolinu da bi se postiglo prisilno uklanjanje njegovog nesrpskog stanovništva.

74. U tom vremenskom periodu, srpske snage koje su se sastojale od kopnenih, vazdušnih i pomorskih jedinica JNA, kao i jedinica TO-a, te dobrovoljačkih jedinica i jedinica specijalne policije iz Srbije i Crne Gore podređenih JNA i pod efektivnom kontrolom Slobodana MILOŠEVIĆA i drugih učesnika udruženog zločinačkog poduhvata, posebno Momira BULATOVIĆA, pokrenule su vojni napad velikih razmera na obalska područja Hrvatske između grada Neuma, u Bosni i Hercegovini, na severozapadu, i crnogorske granice na jugoistoku. Cilj srpskih snaga bio je da odvoje to područje od Hrvatske i pripoje ga Crnoj Gori. Iako su srpske snage zauzele teritoriju jugoistočno i severozapadno od Dubrovnika u roku od dve nedelje, sam grad bio je izložen napadu tokom celog perioda navedenog u ovoj optužnici.

75. Tokom protivpravne kampanje granatiranja širokih razmera sa uzvisina istočno i severno od Dubrovnika, odakle se pruža neometan pogled na grad i njegovu okolinu, i sa brodova JNA na pučini, poginula su četrdeset tri hrvatska civila, a brojni drugi su ranjeni. Incidenti granatiranja i imena poginulih civila navedeni su u Dodatku II ove optužnice.

76. Ovim delima i propustima, Slobodan MILOŠEVIĆ je počinio:

Tačka 21: Ubistvo, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(a), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 22: Hotimično lišavanje života, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(a), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 23: Ubistvo, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, sankcionisano zajedničkim članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija iz 1949, kažnjivo po članovima 3, te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 24: Nehumana dela, ZLOČIN PROTIV ČOVEČNOSTI, kažnjiv po članovima 5(i), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 25: Hotimično nanošenje velikih patnji, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(c), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 26: Okrutno postupanje, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, sankcionisano zajedničkim članom 3(1)(a) Ženevskih konvencija iz 1949, kažnjivo po članovima 3, te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 27: Napade na civile, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, sankcionisano članom 51(2) Dopunskog protokola I i članom 13(2) Dopunskog protokola II Ženevskih konvencija iz 1949, kažnjivo po članovima 3, te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

TAČKE od 28 do 32
(BEZOBZIRNO RAZARANJE, PLJAČKA JAVNE ILI PRIVATNE IMOVINE)

77. Od 1. oktobra 1991. do 7. decembra 1991, tokom tog istog artiljerijskog napada, Slobodan MILOŠEVIĆ je, delujući sam ili u dogovoru sa drugim poznatim i nepoznatim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, planirao, podsticao, naredio, počinio ili na drugi način pomagao i podržavao planiranje, pripremu i izvršenje bezobzirnog razaranja ili hotimičnog nanošenja štete i pljačke javne i privatne imovine hrvatskog i drugog nesrpskog stanovništva na području Dubrovačke republike. Ta kampanja uključivala je razaranje, nanošenje štete ili pljačku stambenih, te verskih, istorijskih i kulturnih objekata i drugih javnih ili privatnih zgrada, koje nije bilo opravdano vojnom nuždom.

78. Tokom te kampanje granatiranja, otprilike 1.000 granata koje su ispalile srpske snage palo je na područje Starog grada. Predeo Starog grada Dubrovnika bio je u celosti pod zaštitom UNESCO-a kao svetska kulturna baština. Više zgrada u Starom gradu i tvrđave na gradskim bedemima bili su obeleženi znakovima koje nalaže Haška konvencija o zaštiti kulturnih dobara u slučaju oružanog sukoba (1954). Na zidinama Starog grada, kao ni unutar njih, nije bilo nikakvih vojnih ciljeva.

79. Tokom granatiranja grada Dubrovnika od 8. do 13. novembra 1991. oštećene su zgrade u Starom gradu, kao i hoteli u kojima su bile smeštene izbeglice i drugi civilni objekti u drugim delovima grada.

80. Tokom granatiranja grada Dubrovnika 6. decembra 1991. najmanje šest zgrada u Starom gradu je u potpunosti uništeno, a oštećeno ih je na stotine. Hoteli u kojima su bile smeštene izbeglice, i drugi civilni objekti teško su oštećeni ili uništeni u drugim delovima Dubrovnika, posebno u području Lapada i Babinog Kuka.

81. U oktobru 1991. srpske snage uspostavile su kontrolu nad hrvatskim gradovima i selima Konavle, Župa Dubrovačka i Primorje blizu grada Dubrovnika. U danima nakon tog zauzimanja, od 2. do 24. oktobra 1991, vojnici JNA sistematski su pljačkali javnu, privrednu i privatnu imovinu u gradovima i selima Brgat, Čilipi, Dubravka, Gruda, Močići, Osojnik, Slano, Donja Ljuta, Popovići, Mihanići, Drivenik, Konavle, Plat, Čepikuće, Uskoplje, Gabrili, Pridvoje, Molunat, Donja Čibaća, Karasovići i Zvekovica. Veliki deo te imovine transportovan je u Crnu Goru u vojnim vozilima JNA. JNA je nakon toga uvela mere da bi se opljačkana imovina evidentirala i održavala.

82. Jedinice JNA takođe su sistematski uništavale javne, poslovne i verske zgrade, kao i privatne stambene objekte u gorenavedenim gradovima i selima. Do tog uništavanja dolazilo je nakon prestanka borbi, kad su ta područja bila pod sigurnom kontrolom JNA.

83. Ovim delima i propustima, Slobodan MILOŠEVIĆ je počinio:

Tačka 28: Uništavanje i oduzimanje imovine širokih razmera koje nije opravdano vojnom nuždom, a izvedeno je protivpravno i bezobzirno, TEŠKU POVREDU ŽENEVSKIH KONVENCIJA IZ 1949, kažnjivu po članovima 2(d), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 29: Bezobzirno razaranje sela, ili pustošenje koje nije opravdano vojnom nuždom, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članovima 3(b), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 30: Uništavanje ili hotimično nanošenje štete istorijskim spomenicima i ustanovama namenjenim obrazovanju ili religiji, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članovima 3(d), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 31: Pljačku javne ili privatne imovine, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članovima 3(e), te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

Tačka 32: Protivpravne napade na civilne objekte, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, sankcionisano članom 52(1) Dopunskog protokola I Ženevskih konvencija iz 1949. i običajnim pravom, kažnjivo po članovima 3, te 7(1) i 7(3) Statuta Međunarodnog suda.

OPŠTI NAVODI:

84. Sva dela i propusti koji se terete u ovoj optužnici između 1. avgusta 1991. i juna 1992. dogodili su se na teritoriji bivše Jugoslavije.

85. Najmanje od 1. avgusta 1991. do najmanje juna 1992. u Hrvatskoj je postojalo stanje oružanog sukoba. Do 7. oktobra 1991. taj oružani sukob je po svojoj prirodi bio unutrašnji. Od 8. oktobra 1991. u Republici Hrvatskoj postojali su međunarodni oružani sukob i delimična okupacija.

86. Sva dela i propusti koji se terete kao teške povrede Ženevskih konvencija iz 1949. dogodili su se tokom međunarodnog oružanog sukoba i delimične okupacije Hrvatske.

87. Za sve vreme na koje se odnosi ova optužnica žrtve teških povreda Ženevskih konvencija iz 1949. bile su lica zaštićena odredbama odgovarajućih Ženevskih konvencija.

88. Sva dela i propusti koji se terete u vezi sa uništavanjem imovine kao teške povrede Ženevskih konvencija iz 1949. obuhvatali su “zaštićenu imovinu” prema relevantnim odredbama Ženevskih konvencija.

89. Za sve vreme na koje se odnosi ova optužnica Slobodan MILOŠEVIĆ morao se pridržavati zakona i običaja koji regulišu vođenje oružanih sukoba, uključujući Ženevske konvencije iz 1949. i njihove dopunske protokole.

90. Sva dela i propusti koji se terete kao zločini protiv čovečnosti bili su deo rasprostranjenog i sistematskog napada uperenog protiv hrvatskog i drugog nesrpskog civilnog stanovništva u velikim delovima Hrvatske.

DODATNE ČINJENICE:

91. Republika Hrvatska, nekada jedna od šest republika SFRJ, nalazi se u jugoistočnoj Evropi i graniči sa Slovenijom i Mađarskom na severu i severoistoku i Saveznom Republikom Jugoslavijom i Bosnom i Hercegovinom na istoku i jugu.

92. Teritorije SAO SBZS, SAO Zapadna Slavonija, SAO Krajina i Dubrovačke republike prikazane su u Dodatku III koji se nalazi u prilogu.

93. Prema popisu stanovništva iz 1991. u Hrvatskoj je bilo 4.784.265 stanovnika, od čega 3.736.356 (78,1%) Hrvata, 581.663 (12,2%) Srba, 43.469 (0,9%) Muslimana, 22.355 (0,5%) Mađara, 106.041 (2,2%) Jugoslovena i 294.381 (6,1%) ostalih ili neopredeljenih.

94. U aprilu i maju 1990. u Republici Hrvatskoj održani su izbori na kojima je Hrvatska demokratska zajednica (HDZ) osvojila većinu glasova i osigurala većinu mesta u hrvatskom Saboru. Novi Sabor je tada izabrao kandidata HDZ-a Franju TUĐMANA za predsednika Hrvatske.

95. Pre izbora održanih 1990. godine u Kninu je osnovana nacionalistička Srpska demokratska stranka (u daljem tekstu: SDS) koja je zagovarala autonomiju, a kasnije i otcepljenje većinski srpskih područja od Hrvatske.

96. Između 19. avgusta i 2. septembra 1990. hrvatski Srbi održali su referendum o pitanju srpske “suverenosti i autonomije” u Hrvatskoj. Glasanje je održano u većinski srpskim područjima Hrvatske i bilo je ograničeno samo na srpske glasače. Hrvatima koji su živeli u tim područjima bilo je onemogućeno da učestvuju na referendumu. Rezultat glasanja bio je velikom većinom u prilog srpskoj autonomiji. Dana 30. septembra 1990. “Srpsko nacionalno veće”, kojim je predsedavao Milan BABIĆ, proglasilo je “autonomiju srpskog naroda na etničkim i istorijskim teritorijama na kojima on živi a koje su unutar sadašnjih granica Republike Hrvatske kao federalne jedinice Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije”.

97. Dana 21. decembra 1990. hrvatski Srbi u Kninu objavili su stvaranje “Srpske autonomne oblasti” i proglasili svoju nezavisnost od Hrvatske. Sukobi između Srba i hrvatskih policijskih snaga izbijali su tokom celog proleća 1991.

98. U martu 1991. sukob se pojačao kad su srpske policijske snage pokušale da konsoliduju vlast nad područjima sa značajnim udelom srpskog stanovništva. Srpska policija kojoj je na čelu bio Milan MARTIĆ preuzela je kontrolu nad policijskom stanicom u Pakracu i došlo je do borbi kad je hrvatska vlada pokušala da ponovo uspostavi svoju vlast u tom području. Na Plitvicama su Srbi napali autobus koji je prevozio hrvatske policajce pa je i tamo došlo do borbe. JNA je razmestila svoje trupe u tom području i izdala ultimatum hrvatskoj policiji da se povuče sa Plitvica.

99. U martu 1991. rad kolektivnog saveznog Predsedništva SFRJ bio je blokiran zbog nekoliko pitanja, među kojima je bilo i pitanje uvođenja vanrednog stanja u Jugoslaviji. Članovi Predsedništva iz Republike Srbije, Republike Crne Gore, Autonomne Pokrajine Vojvodine i Autonomne Pokrajine Kosovo i Metohija dali su ostavke na svoje položaje. U svom govoru od 16. marta 1991. koji je emitovala televizija, Slobodan MILOŠEVIĆ u svojstvu predsednika Republike Srbije izjavio je da je sa Jugoslavijom svršeno i da Srbiju više ne obavezuju odluke saveznog Predsedništva.

100. Dana 19. maja 1991. Hrvatska je održala referendum na kojem su glasači velikom većinom glasali za nezavisnost od SFRJ. Dana 25. juna 1991. Hrvatska i Republika Slovenija proglasile su nezavisnost od Jugoslavije. Dana 25. juna 1991. JNA je preduzela akciju da spreči otcepljenje Slovenije.

101. Evropska zajednica nastojala je posredovati u sukobu. Dana 8. jula 1991. postignut je sporazum da Hrvatska i Slovenija suspenduju stupanje na snagu odluke o nezavisnosti na rok od 90 dana, do 8. oktobra 1991. Evropska zajednica na kraju je priznala Hrvatsku kao nezavisnu državu 15. januara 1992. i Hrvatska je postala članica Ujedinjenih nacija 22. maja 1992.

102. Dana 18. jula 1992. savezno Predsedništvo, uz podršku srpske i crnogorske vlade i generala Veljka KADIJEVIĆA, izglasalo je povlačenje JNA iz Slovenije, čime je pristalo na njeno otcepljenje i raspad SFRJ.

103. Pozivi Slobodana MILOŠEVIĆA na ujedinjenje svih Srba u jednoj državi poklopili su se sa pozivima za stvaranje “Velike Srbije”. Srbi u području kninske Krajine, u istočnoj Slavoniji i u zapadnoj Slavoniji počeli su primati sve više podrške od vlasti Republike Srbije. U avgustu 1991. srpske dobrovoljačke i policijske snage u tim područjima snabdevali su i vodili funkcioneri Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije.

104. Na području Knina, snage JNA počele su otvoreno da pomažu srpske policijske snage na čijem je čelu bio Milan MARTIĆ. Zajedno su učestvovali u napadu na hrvatsko selo Kijevo u avgustu 1991. Tokom avgusta i septembra 1991. velika područja Hrvatske dospela su pod srpsku kontrolu kao rezultat akcija srpskih vojnih, dobrovoljačkih i policijskih snaga sprovedenih uz podršku JNA.

105. U područjima severne Dalmacije, Like, Korduna, Banije, zapadne Slavonije i Baranje pod srpskom okupacijom, sistematski je proterivano hrvatsko i drugo nesrpsko stanovništvo, a ta područja su ušla u sastav raznih “srpskih autonomnih oblasti”. JNA je ostala razmeštena u područjima gde su srpski pobunjenici preuzeli kontrolu, obezbeđujući tako osvojena područja.

106. U avgustu 1991. JNA je preduzela operacije protiv gradova u istočnoj Slavoniji, što je rezultiralo njihovom okupacijom od strane JNA i drugih srpskih snaga. Hrvatsko i drugo nesrpsko stanovništvo tih područja je prisilno proterano. Krajem avgusta JNA je započela opsadu grada Vukovara. Do sredine oktobra 1991. srpske snage su zauzele sve druge većinski hrvatske gradove u istočnoj Slavoniji, osim Vukovara. Ne-Srbi su podvrgnuti brutalnom okupacijskom režimu koji se sastojao od progona, ubistva, mučenja i drugih oblika nasilja. Gotovo sve nesrpsko stanovništvo je na kraju ubijeno ili silom isterano iz okupiranih područja.

107. Opsada Vukovara nastavila se do 18. novembra 1991, kada je grad pao u ruke srpskih snaga. Tokom tromesečne opsade grad je u velikoj meri razoren granatiranjem JNA, a poginulo je na stotine lica. Kad su JNA/srpske snage okupirale grad, srpski vojnici su ubili još na stotine Hrvata. Nesrpsko stanovništvo proterano je iz grada u samo nekoliko dana nakon što je on pao pod kontrolu Srba.

108. U Ženevi su 23. novembra 1991. Slobodan MILOŠEVIĆ, savezni sekretar za narodnu odbranu Veljko KADIJEVIĆ i Franjo TUĐMAN sklopili sporazum, koji su potpisali pod pokroviteljstvom specijalnog izaslanika Ujedinjenih nacija Cyrusa VANCEA. Sporazumom se tražilo da hrvatske snage deblokiraju kasarne JNA, a da se snage JNA povuku iz Hrvatske. Obe strane obavezale su se da će jedinice "pod njihovom komandom, kontrolom ili političkim uticajem" odmah sprovesti prekid vatre u celoj Hrvatskoj, a obavezale su se i da će obezbediti da sve paravojne ili neregularne jedinice povezane sa njihovim snagama takođe poštuju prekid vatre.

109. Dana 3. januara 1992. Franjo TUĐMAN i Slobodan MILOŠEVIĆ potpisali su još jedan sporazum o prekidu vatre kojim su stvoreni uslovi za sprovođenje mirovnog plana Ujedinjenih nacija koji je predložio Cyrus VANCE. Prema Vanceovom planu u područjima koja su okupirale srpske snage stvorene su četiri zone pod zaštitom Ujedinjenih nacija (UNPA). Vanceovim planom tražilo se povlačenje JNA iz Hrvatske i povratak raseljenih lica u njihove domove u UNPA. Iako se JNA zvanično povukla iz Hrvatske u maju 1992, veliki delovi njenog naoružanja i ljudstva ostali su u područjima pod srpskom kontrolom i predani su "policiji" Republike Srpske Krajine (RSK). Raseljenim licima nije bilo dozvoljeno da se vrate u svoje domove, a ono malo Hrvata i drugih ne-Srba koji su ostali u područjima pod srpskom okupacijom proterano je sledećih meseci. Teritorija RSK ostala je pod srpskom okupacijom sve do 1995, kad su hrvatske snage u dve operacije povratile velike delove te teritorije. Preostalo područje pod srpskom kontrolom u istočnoj Slavoniji mirnim putem je reintegrisano u Hrvatsku 1998. godine.

110. SFRJ je postojala kao suverena država do 27. aprila 1992, kad je usvojen Ustav Savezne Republike Jugoslavije kojim je zamenjen Ustav Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije iz 1974. godine.

Dana 23. oktobra 2002.
U Zagrebu,
Hrvatska

/potpis na originalu/
Carla del Ponte
tužilac

DODATAK I

ŽRTVE U VOĆINU - PARAGRAF 39

DODATAK I

ŽRTVE U BAĆINU - PARAGRAF 40

DODATAK I

ŽRTVE U BAĆINU (nastavak) - PARAGRAF 40

DODATAK I

ŽRTVE U BAĆINU (nastavak) - PARAGRAF 40

****Plus 2 neidentifikovane osobe

DODATAK I

ŽRTVE U LIPOVAČI - PARAGRAF 42

DODATAK I

ŽRTVE U VUKOVIĆIMA - PARAGRAF 43

DODATAK I

ŽRTVE U SABORSKOM - PARAGRAF 44

**** Plus 3 neidentifikovana preminula

DODATAK I

ŽRTVE U ŠKABRNJI PRVI SLUČAJ - PARAGRAF 45

DODATAK I

ŽRTVE U NADINU - PARAGRAF 46

DODATAK I

ŽRTVE U ŠKABRNJI DRUGI SLUČAJ - PARAGRAF 47

DODATAK I

ŽRTVE U BRUŠKOJ - PARAGRAF 48

DODATAK I

ŽRTVE NA POLJOPRIVREDNOM DOBRU OVČARA (VUKOVARSKA BOLNICA) - PARAGRAF 49

DODATAK I

ŽRTVE NA POLJOPRIVREDNOM DOBRU OVČARA (VUKOVARSKA BOLNICA)

(Nastavak)

PARAGRAF 49

DODATAK I

ŽRTVE NA POLJOPRIVREDNOM DOBRU OVČARA (VUKOVARSKA BOLNICA)

(Nastavak)

PARAGRAF 49

DODATAK I

ŽRTVE NA POLJOPRIVREDNOM DOBRU OVČARA (VUKOVARSKA BOLNICA)

(Nastavak)

PARAGRAF 49

DODATAK I

ŽRTVE NA POLJOPRIVREDNOM DOBRU OVČARA (VUKOVARSKA BOLNICA)

(Nastavak)

PARAGRAF 49

DODATAK I

ŽRTVE NA POLJOPRIVREDNOM DOBRU OVČARA (VUKOVARSKA BOLNICA)

(Nastavak)

PARAGRAF 49

DODATAK I

ŽRTVE NA POLJOPRIVREDNOM DOBRU OVČARA (VUKOVARSKA BOLNICA)

(Nastavak)

PARAGRAF 49

DODATAK I

ŽRTVE NA POLJOPRIVREDNOM DOBRU OVČARA (VUKOVARSKA BOLNICA)

(Nastavak)

PARAGRAF 49

DODATAK I

ŽRTVE U BARANJI PRVI SLUČAJ - PARAGRAF 50

DODATAK I

ŽRTVE U BARANJI DRUGI I TREĆI SLUČAJ - PARAGRAF 51

DODATAK I

ŽRTVE NA MINSKOM POLJU LOVAS - PARAGRAF 52

DODATAK I

ŽRTVE U ERDUTU PRVI SLUČAJ - PARAGRAF 53

DODATAK I

ŽRTVE U ERDUTU DRUGI SLUČAJ - PARAGRAF 53

DODATAK I

ŽRTVE U ERDUTU SEDMI SLUČAJ - PARAGRAF 53

DODATAK I

ŽRTVE U ERDUTU TREĆI SLUČAJ – KLISA - PARAGRAF 54

DODATAK I

ŽRTVE U VUKOVARU - PARAGRAF 55

**** Plus 21 neidentifikovani preminuli

ŽRTVE U ERDUTU ČETVRTI SLUČAJ - PARAGRAF 56

DODATAK I

ŽRTVE U ERDUTU PETI SLUČAJ - PARAGRAF 57

DODATAK I

ŽRTVE U ERDUTU ŠESTI SLUČAJ - PARAGRAF 58

DODATAK I

ŽRTVE U GRABOVCU - PARAGRAF 59

DODATAK II

CIVILI POGINULI TOKOM GRANATIRANJA DUBROVNIKA I OKOLINE OD 1. OKTOBRA DO 6. DECEMBRA 1991.