|
MEĐUNARODNI KRIVIČNI SUD PREDMET BR: IT-96-23/2-PT TUŽILAC MEĐUNARODNOG SUDA TREĆA IZMIJENJENA OPTUŽNICA Tužilac Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju, na osnovu svog ovlašćenja iz člana 18 Statuta Međunarodnog suda, optužuje: RADOVANA STANKOVIĆA za ZLOČINE PROTIV ČOVJEČNOSTI i KRŠENJA ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kako slijedi: OSNOVNI PODACI 1.1 Grad i opština Foča nalaze se jugoistočno od Sarajeva u Bosni i Hercegovini, uz granicu sa Srbijom i Crnom Gorom. Prema popisu iz 1991. godine, Foča je imala 40.513 stanovnika, od čega 51,6% Muslimana, 45,3% Srba i 3,1 % ostalih nacionalnosti. Srpske snage su pokrenule napad velikog opsega na nesrpsko civilno stanovništvo, pri čemu su se prve vojne akcije u gradu Foči zbile 8. aprila 1992. Srpske snage su uz podršku artiljerije i teškog naoružanja zauzimale dio po dio Foče. Preuzimanje vlasti u Foči završeno je 16. ili 17. aprila 1992. Okolna sela su ostala pod opsadom do sredine jula 1992. 1.2 Kad su osigurali kontrolu nad gradovima i selima, srpska vojska, policija, paravojne snage, u nekim slučajevima čak i srpski seljani, počeli su da pljačkaju ili pale kuće i stanove Muslimana, te da sakupljaju i zarobljavaju Muslimane. U tom su procesu neki Muslimani premlaćeni ili lišeni života. 1.3 Srpske snage su odvojile nesrpske muškarce od žena. Kazneno-popravni dom u Foči (dalje u tekstu: KP Dom), jedan od najvećih zatvora u bivšoj Republici Jugoslaviji, bio je glavni objekat u Foči za zatočenje muškaraca. Neki ljudi su u zatočeništvu proveli čak i dvije i po godine samo zato što su Muslimani. Muslimanske žene, djeca i stariji bili su zatočeni po kućama, stanovima i motelima u Foči i okolnim selima ili u centrima za duže ili kraće zatočenje kao što su Buk Bijela, gimnazija u Foči i sportska dvorana “Partizan”. Te žene i djevojke morale su da žive u nepodnošljivim higijenskim uslovima, gdje su ih zlostavljali na mnoge načine, pri čemu su mnoge od njih bile više puta silovane. 1.4 Neke od tih žena i djevojaka odvedene su iz ovih većih zatočeničkih centara u privatne stanove i kuće, kao što je kuća u ulici Osmana Đikića br. 16, poznata pod nazivom Karamanova kuća, ili kuća u Trnovači, gdje su bile primorane da kuhaju, čiste i poslužuju one koji su u tim kućama stanovali, a to su bili srpski vojnici. Te su žene i djevojke bile izložene višekratnom seksualnom zlostavljanju. Ne znajući za postojanje takvih pritvorskih objekata, Međunarodni komitet Crvenog krsta (MKCK) i druge organizacije nisu intervenisale. Stoga te zatočenice nisu mogle biti puštene ni razmijenjene. OPTUŽENI 2.1 RADOVAN STANKOVIĆ zvani “Raša”, sin Todora, rođen 10. marta 1969. u selu Trebiča, opština Foča, bio je stalno nastanjen u Miljevini. RADOVAN STANKOVIĆ je bio vojnik Miljevinskog bataljona Fočanske taktičke brigade. Tokom perioda na koji se odnosi optužnica, komandant Miljevinskog bataljona bio je Pero Elez. RADOVAN STANKOVIĆ je, zajedno s drugim vojnicima bosanskih Srba, konkretno Neđom Samardžićem i Nikolom Brčićem, bio odgovoran za Karamanovu kuću u Miljevini. OPŠTI NAVODI 3.1 Sve vrijeme na koje se odnosi ova optužnica, u Bosni i Hercegovini, na teritoriji bivše Jugoslavije, postojalo je stanje oružanog sukoba. 3.2 Sve vrijeme na koje se odnosi ova optužnica, optuženi je bio dužan da se pridržava zakona i običaja koji regulišu vođenje rata. 3.3 Ukoliko u daljnjem tekstu nije drugačije navedeno, sva djela i propusti navedeni u ovoj optužnici dogodili su se u razdoblju od aprila 1992. do novembra 1992. 3.4 U svakoj tački optužnice kojom se tereti za zločine protiv čovječnosti, koji su sankcionisani članom 5 Statuta Međunarodnog suda, navedena djela i propusti bili su dio rasprostranjenog napada širokih razmjera ili sistematskog napada usmjerenog protiv civilnog stanovništva, konkretno muslimanskog stanovništva opštine Foča. 3.5 Za identitet svjedoka i žrtava u ovoj optužnici se koriste šifrovana imena ili pseudonimi, kao što je FWS-87, ili inicijali, kao što su D.B. 3.6 Optuženi snosi individualnu odgovornost za krivična djela za koja je okrivljen u ovoj optužnici, po članu 7 (1) Statuta Međunarodnog suda. Individualna krivična odgovornost obuhvata počinjenje, planiranje, podsticanje, naređivanje ili pomaganje i podržavanje planiranja, pripreme ili izvršenja bilo kojeg od niže navedenih djela i propusta. OPTUŽBE TAČKE 1-4 4.1 Pero Elez, vođa srpske paravojske na položaju regionalne vlasti, komandovao je Miljevinskim bataljonom koji je bio potčinjen Fočanskoj taktičkoj brigadi. Štab Miljevinskog bataljona bio je u motelu “Miljevina”. Neki vojnici pod komandom Pere Eleza, među kojima je bio i optuženi RADOVAN STANKOVIĆ, smjestili su se u napuštenoj kući jednog Muslimana koji se zvao Nusret Karaman. Dana 3. avgusta 1992. ili približno tog datuma, Dragoljub Kunarac, u dogovoru sa Perom Elezom, odveo je FWS-75, FWS-87, FWS-190 i D.B., kao što se navodi niže u paragrafu 5.1, iz kuće u ulici Osmana Đikića br. 16 u Miljevinu, gdje ih je predao Peri Elezu i njegovim ljudima, koji su ih, opet, premjestili u Karamanovu kuću. Karamanova kuća nalazi se u blizini štaba bataljona. 4.2 Kasnije su i druge žene i djevojke zatočene u Karamanovoj kući. Neke od njih su imale svega dvanaest i četrnaest godina. U razdoblju od 3. avgusta 1992. ili približno tog datuma, pa do otprilike 10. oktobra 1992., u Karamanovoj kući ukupno je držano najmanje devet žena i djevojaka, među kojima su bile FWS-75, FWS-87, FWS-132, FWS 190, A. S., A. B., J. B. i J. G., koja je imala 12 ili 13 godina i bila zatočena u Karamanovoj kući od otprilike 6. avgusta do otprilike sredine avgusta 1992. Kao što je navedeno dalje u paragrafima 5.1-5.4, D. B. je bila zatočena u Karamanovoj kući u razdoblju od 3. avgusta, pa do 10. oktobra 1992. ili oko tog datuma. 4.3 RADOVAN STANKOVIĆ, zajedno sa srpskim vojnicima Nedžom i Nidžom Samardžićem i Nikolom Brčićem, bio je zadužen za Karamanovu kuću. RADOVAN STANKOVIĆ nije samo snabdijevao Karamanovu kuću djevojkama i ženama muslimanske nacionalnosti da bi ih srpski vojnici i drugi muškarci srpske nacionalnosti mogli seksualno zlostavljati, nego je i strogo kontrolisao kretanje tih djevojaka i žena. Tokom perioda na koji se odnosi optužnica, tačnije sredinom avgusta 1992., RADOVAN STANKOVIĆ je u Karamanovu kuću doveo FWS 132 i A. S. RADOVAN STANKOVIĆ je na period od dva dana doveo i A. B. i M, muslimanske djevojčice stare 12 odnosno 14 godina. Pustio ih je nakon dva dana. Kasnije, sredinom septembra 1992., RADOVAN STANKOVIĆ je otišao u Foču i iz autobusa kojim su Muslimani deportovani iz Foče izveo A. B., s kojom su u autobusu bili njeni roditelji. RADOVAN STANKOVIĆ se u Karamanovu kuću vratio s A. B., gdje je ona zatočena i potom ju je silovao i na druge načine zlostavljao Pero Elez. 4.4 RADOVAN STANKOVIĆ je učestvovao u dodjeljivanju djevojaka i žena srpskim vojnicima, kako bi ih ti vojnici mogli silovati i na druge načine seksualno zlostavljati. Djevojke i žene koje nisu bile konkretno dodijeljene određenim srpskim vojnicima, što je bio slučaj sa A. S., FWS-132 i A. B., mogao je da siluje bilo koji vojnik kojem je bilo dopušteno da uđe u Karamanovu kuću. RADOVAN STANKOVIĆ je sam sebi dodijelio FWS-190 od 3. avgusta do 6. avgusta 1992. ili približno tog datuma. RADOVAN STANKOVIĆ je 7. avgusta 1992. ili približno tog datuma dodijelio J. G. Nikoli Brčiću. Kasnije je dodijelio FWS-75 jednom srpskom vojniku zvanom Rocco. RADOVAN STANKOVIĆ je Roccu dodijelio i FWS-87. Jednom prilikom RADOVAN STANKOVIĆ je doveo jednog srpskog vojnika koji se zvao Radivoje Marković i rekao mu da siluje FWS-75. Posljednjeg dana boravka FWS-75 u Karamanovoj kući, RADOVAN STANKOVIĆ je u kuću doveo jednog Srbina koji se zvao Cicmil da siluje FWS-75. Kada je FWS-75 to odbila, RADOVAN STANKOVIĆ je Cicmilu dao A. S. da je siluje. 4.5 Za razliku od većih objekata za zatočavanje, poput sportske dvorane “Partizan”, u Karamanovoj kući zatočenice su imale dovoljno hrane. Nisu bile pod stražom niti su bile zaključane u kući. Zatočenice su čak imale ključ kojim su mogle zaključati vrata i spriječiti vojnike koji nisu pripadali grupi Pere Eleza da uđu. Pored toga, zatočenicama su dali broj telefona motela u Miljevini i rečeno im je da nazovu taj broj u slučaju da neki vojnik pokuša ući u kuću bez odobrenja. Kada bi žene nazvale taj broj, došli bi ili RADOVAN STANKOVIĆ ili Pero Elez da spriječe ulazak drugih osoba u kuću. RADOVAN STANKOVIĆ je rekao FWS-75 da su vojnici koji su dolazili u Karamanovu kuću morali tražiti njegovu dozvolu da bi ušli. Kad bi srpski vojnici ušli u Karamanovu kuću, RADOVAN STANKOVIĆ bi se općenito pobrinuo za to da ih žene nahrane, onda bi im dao alkohol, pa im dodijelio žene. Iako te djevojke i žene nisu bile pod stražom, nisu mogle pobjeći. Nisu imale kamo otići jer su bile okružene srpskim vojnicima i civilima. 4.6 RADOVAN STANKOVIĆ, Pero Elez, Nikola Brčić, Neđo i Zoran Samardžić i srpski vojnici koji su živjeli u kući ponižavajuće su postupali prema ženama i djevojkama, kao da su im one bile lična svojina. Djevojke i žene su ponekad tjerali da kupaju vojnike prije nego što bi ih silovali. Neke djevojke i žene su natjerali da uzmu srpska imena i oblače izazovnu odjeću. RADOVAN STANKOVIĆ ih je nazivao "bulama" ili drugim pogrdnim imenima. 4.7 Tokom cijelog perioda zatočeništva djevojke i žene su bile izložene ponavljanim silovanjima i seksualnom zlostavljanju. Većina počinilaca bili su naoružani srpski vojnici, pripadnici grupe Pere Eleza; neki su bili iz Crne Gore. Nikola Brčić je silovao FWS-75 3. avgusta 1992. ili približno tog datuma. Tog istog dana, i Pero Elez je više puta silovao FWS-75 i FWS-87, zajedno, u istom krevetu. Na isti način ih je silovao i seksualno zlostavljao i dvije sljedeće noći. Kad god Pero Elez nije bio u Karamanovoj kući, RADOVAN STANKOVIĆ je dopuštao srpskim vojnicima, kao što je bio Zelenović, da siluju FWS-87. Srpski vojnici, među kojima su bili Zoran Samardžić, Mlađo, čije prezime nije poznato, i Miško, čije prezime nije poznato, silovali su FWS-75. Vojnici su povremeno i tukli i silovali žene. RADOVAN STANKOVIĆ je znao da su srpski vojnici, među kojima je bio i Pero Elez, silovali i na druge načine seksualno zlostavljali djevojke i žene. Znao je i da je Nikola Brčić povremeno tukao i silovao J. G. i da su drugi vojnici tukli A. S. RADOVAN STANKOVIĆ je obično bio prisutan u Karamanovoj kući za vrijeme tih incidenata. 4.8 RADOVAN STANKOVIĆ je silovao FWS-87. Jednom ju je silovao tokom dana u jednoj od soba na prvom spratu Karamanove kuće. Drugom prilikom, RADOVAN STANKOVIĆ je odveo FWS-87 u kupatilo, natjerao je da se potpuno razodjene i stavio je u kadu. Kada je FWS-87 odbila da ga opere, on ju je iz sve snage udario, nanijevši joj modrice i otekline po glavi i licu. RADOVAN STANKOVIĆ je neprestano, dok je D. B. bila prisutna, prijetio FWS-87 da će je silovati. Jednom prilikom, nakon što je FWS-87 prisiljena da pije alkoholno piće, RADOVAN STANKOVIĆ je silovao FWS- 87 u dnevnom boravku, u prisustvu D. B. Prijetio je i da će silovati FWS-75. 4.9 Pored silovanja i drugog seksualnog zlostavljanja, RADOVAN STANKOVIĆ je redovno naređivao svim zatočenicama da rade za njega i druge srpske vojnike, da im peru uniforme, kuhaju i čiste kuću. FWS-87 su u tri navrata odvodili iz Karamanove kuće u druge zgrade u Miljevini. Tada je morala čistiti prostorije u tim zgradama, kuhati za vojnike i farbati prozorska okna. 4.10 U Karamanovoj kući zatočenice su živjele u stalnom strahu za svoj život. Ako bi neka žena ili djevojka odbila da posluša naređenje, tukli bi je. Vojnici su ženama često govorili da će ih ubiti nakon što s njima završe, jer previše znaju. FWS-87 je sve vrijeme zatočeništva u Karamanovoj kući imala nagon za samoubistvom. 4.11 Gorepomenutim radnjama i propustima RADOVAN STANKOVIĆ je počinio: TAČKA 1 Tačka 1: Porobljavanje, ZLOČIN PROTIV ČOVJEČNOSTI, kažnjiv po članu 5 (c) Statuta Međunarodnog suda. TAČKA 2 Tačka 2: Silovanje, ZLOČIN PROTIV ČOVJEČNOSTI, kažnjiv po članu 5 (g) Statuta Međunarodnog suda. TAČKA 3 Tačka 3: Silovanje, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članu 3 Statuta Međunarodnog suda. TAČKA 4 Tačka 4: Povreda ličnog dostojanstva, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članu 3 Statuta Međunarodnog suda. TAČKE 5-8 5.1 Dana 3. avgusta 1992. ili približno tog datuma, Dragoljub Kunarac, u dogovoru sa Perom Elezom, odveo je D. B., zajedno sa FWS-75, FWS-87 i FWS-190, kao što je navedeno u paragrafu 4.1 gore, iz ulice Osmana Đikića br. 16 u Miljevinu, gdje ih je predao Peri Elezu i njegovim ljudima, koji su ih, opet, premjestili u Karamanovu kuću. Karamanova kuća nalazi se u blizini štaba bataljona. D. B. i ostale žene i djevojke bile su zatočene u Karamanovoj kući, kao što je opisano u paragrafima 4.1-4.10 gore. 5.2 Tokom cijelog perioda zatočeništva u Karamanovoj kući, D. B. i ostale zatočenice bile su izložene višekratnim silovanjima i seksualnom zlostavljanju. Svi počinioci bili su srpski vojnici, pripadnici grupe Pere Eleza. 5.3 Dana 7. avgusta 1992. ili približno tog datuma, RADOVAN STANKOVIĆ je prisvojio D. B. za sebe i silovao je (vaginalna, oralna i analna penetracija) i na druge načine seksualno zlostavljao u više navrata, sve dok je 3. novembra 1992. ili približno tog datuma nije oslobodio svoje kontrole. RADOVAN STANKOVIĆ je silovao D. B. u dnevnom boravku Karamanove kuće dok je u istoj sobi Nedžo Samardžić silovao J. G. RADOVAN STANKOVIĆ je povremeno silovao D. B. u kupatilu. 5.4 RADOVAN STANKOVIĆ je odveo D. B. iz Karamanove kuće 10. oktobra 1992. ili približno tog datuma. Tokom perioda u kojem je bila u Karamanovoj kući, D. B. je bila podvrgavana postupcima opisanim u paragrafima 4.1-4.10. Optužba ovim ponavlja i uvrštava navode u vezi s postupanjem RADOVANA STANKOVIĆA prema D. B. u Karamanovoj kući tokom tog perioda. 5.5 Nakon što je 10. oktobra 1992. ili približno tog datuma odveo D. B. iz Karamanove kuće, RADOVAN STANKOVIĆ ju je prvo na desetak dana odveo u jedan stan u Miljevini, a potom ju je premjestio u jedan stan u zgradi "Lepa Brena" u Foči. Na oba ta mjesta RADOVAN STANKOVIĆ je prema D. B. postupao kao prema ličnoj svojini, tjerao je da kuha, čisti stan i pere mu odjeću. RADOVAN STANKOVIĆ je i često silovao i na druge načine seksualno zlostavljao D. B. tokom cijelog tog perioda, osim tokom jedne sedmice krajem oktobra, kada je RADOVAN STANKOVIĆ bio odsutan zbog liječenja povrede koju je pretrpio u ratu. RADOVAN STANKOVIĆ je 3. novembra 1992. pustio D. B. u Crnu Goru. 5.6 Gorepomenutim radnjama i propustima RADOVAN STANKOVIĆ je počinio: TAČKA 5 Tačka 5: Porobljavanje, ZLOČIN PROTIV ČOVJEČNOSTI, kažnjiv po članu 5 (c) Statuta Međunarodnog suda. TAČKA 6 Tačka 6: Silovanje, ZLOČIN PROTIV ČOVJEČNOSTI, kažnjiv po članu 5 (g) Statuta Međunarodnog suda. TAČKA 7 Tačka 7: Silovanje, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članu 3 Statuta Međunarodnog suda. TAČKA 8 Tačka 8: Povreda ličnog dostojanstva, KRŠENJE ZAKONA I OBIČAJA RATOVANJA, kažnjivo po članu 3 Statuta Međunarodnog suda.
|