| SAOPŠTENJE ZA JAVNOST |
TUŽILAŠTVO
|
| (Isključivo za medije. Nije zvaničan dokument.) |
Hag, 13. novembar 1995.
CC/PIO/025t
Potpredsjednik Herceg-Bosne i pet drugih istaknutih bosanskih Hrvata optuženi za etničko čišćenje područja Lašvanske doline
Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju danas je objavio podizanje optužnice protiv potpredsjednika Hrvatske zajednice Herceg-Bosne (HZ-HB), načelnika štaba Hrvatskog vijeća obrane (HVO) i još četvorice istaknutih ličnosti HZ-HB.
Šestorica optuženih su navodno odgovorni za ”progone stanovništva bosanskih Muslimana na političkoj, rasnoj i vjerskoj osnovi“ na području Lašvanske doline (centralna Bosna) od maja 1992. do maja 1993. godine.
Djela za koje su optuženi, “bila su toliko obimna i rasprostranjena, i sprovedena na tako sistematski način” da je njima zapravo ”uništeno ili iseljeno skoro sve muslimansko civilno stanovništvo u dolini rijeke Lašve“.
Optuženi
Šestorica optuženih su: Dario Kordić, Tihofil (takođe poznat kao Tihomir) Blaškić, Mario Čerkez, Ivan (takođe poznat kao Ivica) Šantić, Pero Skopljak i Zlatko Aleksovski.
Dario Kordić (rođen 1960. godine), utjecajni je političar bosanskih Hrvata koji je postao potpredsjednik Hrvatske Zajednice Herceg-Bosna u septembru 1992. godine. I dalje obavlja tu dužnost.
Tihofil Blaškić (rođen 1960. godine), bio je regionalni zapovjednik Hrvatskog vijeća obrane prije nego što je u augustu 1993. godine postao načelnik stožera HVO-a sa sjedištem u Mostaru.
Mario Čerkez (rođen 1959. godine), bio je zapovjednik brigade HVO-a stacionirane u Vitezu.
Ivan Šantić (rođen 1942. godine), bio je predsjednik opštine Vitez najranije od maja 1992. te u svim razdobljima na koje se odnosi optužnica.
Pero Skopljak (rođen 1943. godine), bio je načelnik policije u Stanici javne bezbjednosti u Vitezu od oktobra 1992. do maja 1993. godine. Danas je jedan od funkcionera u uredu Darija Kordića.
Zlatko Aleksovski (rođen 1960. godine), u januaru 1993. godine postao je upravnik zatvorskog objekta u Kaoniku, prije nego što je, u maju 1993. godine, preuzeo dužnost načelnika okružnog zatvora HVO-a ”Heliodrom“ u Mostaru.
Navodi optužnice
Tokom 1993. godine, nakon jednogodišnje formalne saradnje snaga bosanske Vlade (ABiH) i snaga bosanskih Hrvata (HVO), snage HVO-a su izvršile napad na civilno stanovništvo bosanskih Muslimana na području lašvanske doline u centralnoj Bosni. Civilno stanovništvo opštine Busovača je napadnuto i progonjeno od kraja januara 1993. do najmanje maja 1993. godine. Praktički sve snage ABiH u centralnoj Bosni su 16. aprila 1993. bile raspoređene kako bi zaštitile lašvansku dolinu, držeći liniju fronta protiv vojske bosanskih Srba koja se nalazila istočno i zapadno od doline. Kao posljedica ovoga, u dolini nije bilo skoro nikakvih snaga ABiH-a kada je HVO napao civilno stanovništvo bosanskih Muslimana. HVO je u 5:30 sati 16. aprila 1993. otpočeo iznenadni rasprostranjen i sistematski napad na civilno stanovništvo bosanskih Muslimana u lašvanskoj dolini, uključujući grad Vitez i brojna okolna sela.
Samo u jednom selu, otprilike hiljadu civila bosanskih Muslimana je zatočeno, od kojih su mnogi bili primorani da kopaju rovove na liniji fronta između vojske bosanske Vlade i snaga HVO-a. Neki su pritom poginuli. Drugi zatočenici su korišteni kao živi štitovi za vojnike HVO-a koji su vršili napade. Više od 200 žena i djece je raspoređeno oko sjedišta HVO-a u Vitezu na koje je otvarana vatra tokom protivofanzive vojske bosanske vlade. Oni civili bosanski Muslimani koji nisu zatočeni prevezeni su do linija fronta ili su primorani da napuste lašvansku dolinu zbog terora, straha i nedostatka hrane i utočišta. Osim napada na lašvansku dolinu, snage HVO-a u Vitezu su 19. aprila 1993. ispalile 10 vrlo eksplozivnih granata na središnji trgovački dio grada u pretežno muslimanskom gradu Zenici, što je za posljedicu imalo smrt najmanje 18 i ranjavanje najmanje 30 civila.
Opštinske vlasti HVO-a su i prije i nakon napada, u saradnji s paravojnim snagama, progonile bosanske Muslimane koji su živjeli na tom području napadima na stanovnike bosanske Muslimane i njihovu imovinu, prijetnjama upotrebom sile i zastrašivanjem i smjenjivanjem Muslimana na utjecajnim funkcijama. U opštini Busovača, zlostavljanje i zastrašivanje Muslimana započelo je najkasnije krajem januara 1993. i trajalo barem do kraja maja 1993. godine. U opštini Vitez, četiri do pet hiljada bosanskih Muslimana je protjerano s područja opštine napadima u aprilu 1993. godine, što je zapravo cjelokupno muslimansko stanovništvo područja na kojem su izvedeni napadi. HVO do današnjeg dana kontroliše tu teritoriju, a protjerani Muslimani nemaju domove, imovine ili stoke kojima bi se vratiti.
Istraga
Tužilaštvo je u septembru 1994. godine započelo istragu o događajima koji su se dogodili u lašvanskoj dolini u centralnoj Bosni tokom 1993. godine. U vezi sa ovom istragom, Pretresno vijeće Međunarodnog suda je 11. maja 1995., nakon zahtjeva Tužilaštva, naložilo sudovima u Bosni i Hercegovini da ustupe rezultate svojih istraga o događajima u lašvanskoj dolini nadležnosti Međunarodnog suda.
Krivična djela i optužbe
Krivična djela navedena u optužnici uključuju, između ostalog: granatiranje nebranjenih gradova, sela i naseljenih mjesta koje je za posljedicu imalo smrt više od 100 civila bosanskih Muslimana u lašvanskoj dolini i gradu Zenici, i ranjavanje mnogih drugih; zatočenje bosanskih Muslimana koji su podvrgnuti okrutnim ispitivanjima, tjelesnim i duševnim zlostavljanjima ili su primoravani na prinudni rad (kopanje rovova) ili korišteni kao živi štitovi; napadi, granatiranje i uništenje poslovnih objekata, kuća, lične imovine i stoke bosanskih Muslimana, s ciljem da se ubije, teroriše i demorališe stanovništvo bosanskih Muslimana. Na stotine civila je ubijeno ili ranjeno na brojnim lokacijama poput Ahmića i Viteza.
Za svakog od optuženih se navodi da su lično odgovorni za planiranje, poticanje, naređivanje ili na druge načine pomaganje i podržavanje planiranja, pripreme i izvršenja zločina navedenih u optužnici.
Za svakog od optuženih se navodi da je takođe krivično odgovoran za djela njegovih podređenih: odnosno optuženi su znali ili imali razloga da znaju da se njihovi podređeni spremaju da počine krivična djela, ili da su ih već počinili, a oni nisu poduzeli potrebne mjere da spriječe ili kazne počinioce:
“Svojim djelima ili propustima” optuženi se terete za sljedeće: Dario Kordić: za zločine protiv čovječnosti, teške povrede Ženevskih konvencija iz 1949. godine i kršenja zakona ili običaja ratovanja. Tihofil Blaškić: za zločine protiv čovječnosti, teške povrede Ženevskih konvencija iz 1949. godine i kršenja zakona ili običaja ratovanja. Mario Čerkez: za teške povrede Ženevskih konvencija iz 1949. godine i kršenja zakona ili običaja ratovanja. Ivan Šantić, Pero Skopljak i Zlatko Aleksovski: za teške povrede Ženevskih konvencija iz 1949. godine i kršenja zakona ili običaja ratovanja.
Optužnica i postupak
Tužilaštvo je optužnicu podnijelo Sekretarijatu u četvrtak, 2. novembra 1995. godine.
Optužnicu je pregledala sutkinja Gabrielle Kirk McDonald, i potvrdila je u petak, 10. novembra 1995., te potpisala naloge za hapšenje optuženih.
Optužnice i nalozi za hapšenje će biti proslijeđeni nadležnim vlastima u Sarajevu, Mostaru i Zagrebu.
*****
Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju
Za više informacija stupite u kontakt s našom Službom za medije/komunikacije
Tel.: +31-70-512-8752; 512-5343; 512-5356 Fax: +31-70-512-5355 - Email: press [at] icty.org