| SAOPŠTENJE ZA JAVNOST |
VIJEĆA
|
| (Isključivo za medije. Nije zvaničan dokument) |
|
Haag, 10. jun 2010.
NJ/MOW/1352t
Sedmorica visokih zvaničnika bosanskih Srba osuđena za zločine u Srebrenici
 |
Pretresno vijeće II danas je osudilo sedmoricu bivših visokih zvaničnika vojske i policije bosanskih Srba za niz zločina počinjenih 1995. godine u vezi s padom enklava Srebrenica i Žepa u istočnoj Bosni i Hercegovini.
Vujadin Popović, načelnik bezbjednosti Drinskog korpusa vojske bosanskih Srba (dalje u tekstu VRS) i Ljubiša Beara, načelnik bezbjednosti Glavnog štaba VRS-a proglašeni su krivim za genocid, istrebljivanje, ubistvo i progon, i osuđeni na doživotnu kaznu zatvora. Drago Nikolić, načelnik bezbjednosti Zvorničke brigade, proglašen je krivim za pomaganje i podržavanje u genocidu, istrebljivanje, ubistvo i progon, i osuđen na 35 godina zatvora. Ljubomir Borovčanin, zamjenik komandanta Specijalne brigade policije proglašen je krivim za pomaganje i podržavanje istrebljivanja, ubistvo, progon i prisilno premještanje (uz suprotno mišljenje sudije Kwona) u skladu s članom 7(1) Statuta i, kao nadređeni, za ubistvo kao zločin protiv čovječnosti i kršenje zakona i običaja ratovanja u skladu s članom 7(3). Osuđen je na 17 godina zatvora. Radivoje Miletić, načelnik Odjeljenja za operativno-nastavne poslove u Glavnom štabu VRS-a proglašen je, većinom glasova, krivim za ubistvo, progon i nehumana djela (prisilno premještanje). Osuđen je na 19 godina zatvora. Milan Gvero, pomoćnik komandanta za moral, pravna i vjerska pitanja Glavnog štaba VRS-a, proglašen je krivim za progon i nehumana djela, a oslobođen je krivice po dvije za tačke ubistvo i deportaciju. Osuđen je na pet godina zatvora. Vinko Pandurević, komandant Zvorničke brigade, proglašen je krivim za pomaganje i podržavanje ubistva (uz suprotno mišljenje sudije Kwona), progon i nehumana djela. Oslobođen je krivice po optužbama za genocid, istrebljivanje i deportaciju. Osuđen je na 13 godina zatvora.
Današnja presuda odnosi se na najveće suđenje koje je do danas održano pred Međunarodnim sudom i bavi se velikim brojem zločina koje su počinile snage bosanskih Srba nad bosanskim Muslimanima tokom i nakon pada bivših zaštićenih zona Ujedinjenih nacija Srebrenice i Žepe u julu 1995. godine.
Pretresno vijeće je zaključilo da široko je rasprostranjen i sistematski napad protiv civilnog stanovništva započeo izdavanjem direktive Vrhovne komande u martu 1995. od strane bivšeg predsjednika bosanskih Srba Radovana Karadžića, u kojoj je on iznio zločinački plan za napad na područja zaštićena od strane Ujedinjenih nacija sa ciljem da se bosanski Muslimani iz Srebrenice i Žepe prisile da napuste te enklave. Drinskom korpusu VRS-a dat je zadatak da stvori “uslove totalne nesigurnosti, nepodnošljivosti i besperspektivnosti daljnjeg opstanka i života meštana u Srebrenici i Žepi”.
Za slijedeće zločine je dokazano da su ih počinili pripadnici VRS-a nakon pada dvaju enklava u julu 1995. godine: genocid; udruživanje radi vršenja genocida; istrebljivanje, zločin protiv čovječnosti; ubistvo, zločin protiv čovječnosti i kršenje zakona i običaja ratovanja; ubistvo, okrutno i nečovječno postupanje, terorisanje civila i prisilno premještanje kao djela progona, zločin protiv čovječnosti, prisilno premještanje kao nehumano djelo, zločin protiv čovječnosti. Pretresno vijeće je zaključilo da elementi zločina deportacije nisu utvrđeni.
Vijeće je zaključilo da su u istočnoj Bosni u julu 1995. godine postojala dva udružena zločinačka poduhvata: udruženi zločinački poduhvat koji je imao za cilj ubistvo vojno sposobnih muškaraca bosanskih Muslimana iz Srebrenice i udruženi zločinački poduhvat koji je imao za cilj da stanovnike bosanske Muslimane silom izmjesti iz Srebrenice i Žepe.
Osim toga, u vezi sa zločinima počinjenim u Srebrenici, Vijeće je zaključilo da je najmanje 5.336 identifikovanih osoba ubijeno u masovnim pogubljenjima koja su uslijedila nakon pada ove enklave. Međutim, Vijeće smatra da bi broj osoba ubijenih tokom masovnih pogubljenja koja su uslijedila nakon pada Srebrenice mogao dostići broj od 7.826, s obzirom da dokazi pred Vijećem nisu bili u definitivni.
“Razmjere i priroda operacije ubijanja, sa zapanjujućim brojem ubistava, sistematskim i organizovanim načinom na koji je izvedena, uzimanjem za objekat napada i neumoljivim proganjanjem žrtava i jasnom namjerom, koja je očigledna iz dokaza, da se likvidira svaki muškarac bosanski Musliman, koji je zarobljen ili se predao, dokazuje van svake sumnje da je počinjen genocid”, zaključilo je Vijeće.
“U kontekstu rata u bivšoj Jugoslaviji i u kontekstu ljudske istorije, ovi događaji su nečuveni po svojim razmjerima i okrutnosti”.
Navodeću ukratko svoje zaključke u vezi sa svakim od optuženih, Vijeće se prvo osvrnulo na Vujadina Popovića koji je proglašen jednim od glavnih učesnika udruženog zločinačkog poduhvata koji je imao za cilj ubistvo. Konstatovano je da je on bio prisutan na više mjesta na kojima su zarobljeni bosanski Muslimani bili držani ili pogubljeni od 13 do 23. jula.
“Popović nije bio sporedni učesnik u udruženom zločinačkom poduhvatu ubijanja” zaključilo je Vijeće. “Popović je znao da je namjera bila ne samo da se pobiju oni koji su pali u ruke snaga bosanskih Srba već da se pobije što veći broj u cilju uništenja grupe. Popovićevo potonje aktivno učešće u svim dijelovima plana pokazuje da on je ne samo da znao za namjeru uništenja već je tu namjeru i sam dijelio”.
Ljubiša Beara je bio “pokretačka snaga tog poduhvata ubijanja”. Pretresno vijeće je konstatovalo da je on “imao najjasniju ukupnu sliku o masovnosti i razmjerima operacije ubijanja. Od njegovog prisustva u Bratuncu u noći 13. jula, preko ličnih obilazaka raznih zarobljeničkih objekata i stratišta i znatnih logističkih teškoća sa kojima se stalno suočavao, Beara lično je imao veoma dobar uvid u ogroman broj žrtava predodređenih za pogubljenje”.
Osim toga, Vijeće je zaključilo da njegova energična nastojanja da organizuje lokacije i mjesta pogubljenja, angažuje ljudstvo, obezbjedi opremu i nadgleda pogubljenja listom dokazuju njegovu nepokolebljivu odlučnost da ubije što više moguće ljudi u što kraćem ruku.
Vijeće je zaključilo da su Nikolićeva saznanja o operaciji ubistava bila drugačije prirode od onih koja su imali Beara i Popović. Nikolić je po prvi put obavješten o planu ubijanja uveče 13. jula kada je ta operacija već uveliko bila u toku i podaci koji su mu saopšteni su bili šturi. Stoga, Nikolić jeste bio svjestan plana ubijanja širokih razmjera, ali ne i nekih od ključnih elemenata te operacije što bi dokazivalo genocidnu namjeru.
Pa ipak, Vijeće je zaključilo da, iako nije imao genocidnu namjeru, on jeste “učestvovao u udruženom zločinačkom poduhvatu ubijanja sa namjerom progona, da je imao saznanja o genocidnoj namjeri drugih i da je znatno doprinio genocidu”.
Što se tiče Borovčanina, Pretresno vijeće je zaključilo da dokazi nisu pokazali da je on bio svjestan plana ubijanja i prisilnog premještanja civilnog stanovništva sa tog područja.
Dokazi su takođe bili nedovoljni da se dokaže da je dijelio namjeru da doprinese zajedničkom cilju dvaju udruženih zločinačkih poduhvata. Međutim, što se tiče prisilnog premještanja, Pretresno vijeće je zaključilo, većinom glasova, uz suprotno mišljenje sudije Kwona, da je zbog svog prisustva u Potočarima 12. jula i onog što je tamo vidio, znao da se sprovodi prisilno premještanje civilnog stanovništva Srebrenice. “s obzirom na njegova saznanja o namjerama drugih, kako je većinski zaključeno, uključujući saznanja o diskriminatornim namjerama, Borovčaninovi postupci, izdavanjem naredjenja za učešće njegovih ljudi, predstavljaju značajan doprinos krivičnom djelu prisilnog premještanja”, zaključilo je Pretresno vijeće.
Borovčanin je 13. jula 1995. godine bio prisutan u skladištu u Kravici gdje je bilo zatočeno preko 1.000 muškaraca bosanskih Muslimana. Vidio je više leševa ispred skladišta, radilo se o punom autobusu, i imao dovoljno informacija da su njegovi podređeni počinili krivično djelo ubistva. Međutim, Borovčanin nije preduzeo neophodne i razumne mjere potrebne da kazni svoje podređene.
Nakon što je vidio dokaze pogubljenja, Borovčanin se sa svojim ljudstvom povukao iz skladišta u Kravici što je brže mogao. Vijeće je zaključilo da je Borovčanin imao načina da zaštiti preostale zarobljenike i znao da je vjerovatno da će ti zarobljenici biti ubijeni. Činjenica da ih nije zaštitio značajno je doprinijela masovnom pogubljenju svih od reda koje je kasnije uslijedilo u skladištu u Kravici.
Time što je bio uključen sastavljanje Direktive Vrhovne komande, Radivoje Miletić je od samog početka bio u potpunosti upoznat sa “zajedničkim zločinačkim planom da se stanovništvo, bosanski Muslimani, protjeraju iz enklava Srebrenice i Žepe i bio je ključni faktor u pismenom formulisanju plana u svrhu njegovog širenja”.
Uzimajući u obzir obim i razmjere vojnog napada na enklave i operacija da se bosanski Muslimani prisilno premjeste iz njih, koordinacija iz Glavnog štaba je bila od ključne važnosti, a Miletić je bio u središtu te koordinacije.
Vijeće je zaključilo, uz suprotno mišljenje sudije Kwona, da je na osnovu stepena Miletićeve umješanosti i njegovog detaljnog poznavanja i opsežnog uvida u ogromnu operaciju u Srebrenici on “je mogao predvidjeti da će u Potočarima biti počinjena ubistva i da će se ta ubistva vršiti s posebnom namjerom diskriminisanja na političkoj, rasnoj ili vjerskoj osnovi”.
Kao jedan od najviših oficira Glavnog štaba VRS-a, Milan Gvero je igrao važnu ulogu u operacijama u Srebrenici i Žepi. Poput Miletića, Gvero je bio uključen u sastavljanje Direktive i stoga je od samog njegovog početka znao za plan prisilnog premještanja stanovništvo iz enklava Srebrenica i Žepa.
Tokom operacija u Srebrenici and Žepi, Gvero je vršio ključne funkcije u vezi sa propagandom i komunikacijom s međunarodnim organizacijama, s ciljem pružanja podrške planu prisilnog premještanja stanovništva iz enklava time što je odgodio sve eventualne akcije međunarodnih snaga koje su mogle omesti planove VRS-a.
Dao je značajan doprinos udruženom zločinačkom poduhvatu koji je imao za cilj prisilno premještanje muslimanskog stanovništva Srebrenice i dijelio zajedničku namjeru.
Iako Pandurević nije bio učesnik udruženog zločinačkog poduhvata koji je imao za cilj prisilno premještanje, kao komandant Taktičke grupe 1, Pandurević je doprinijeo planu prisilnog premještanja bosanskih Muslimana iz Srebrenice time što je učestvovao u napadu 6. jula i ušao u grad 11. jula. Iako je Pandurević dobio informacije o zatočenjima, pogubljenjima i pokopavanjima u Pilici, Petkovcu, Ročevićima, Orahovcu i na Vojnoj ekonomiji Branjevo, nije bilo dokaza koji bi pokazali da je on učestvovao, naredio, dozvolio ili na drugi način odobrio učešće svojih podređenih u operaciji ubistava.
Međutim, što se tiče mjesta pogubljenja na području Zvornika, Pandurević je 15. jula imao razloga da zna da njegovi podređeni pružaju praktičnu pomoć u pogubljenju muslimanskih zatočenika koji su tamo držani. Dokazi pred Pretresnim vijećem pokazuju da Pandurević nije stvarno pokušao da preduzme bilo kakve mjere u okviru svojih ovlasti da spriječi daljnje ili trajno učešće svojih podređenih u operaciji ubijanja.
Pretresno vijeće je takođe konstatovalo da je Pandurević 16. jula otvorio koridor kako bi omogućio prolaz koloni bosanskih Muslimana kroz teritoriju Zvorničke brigade do teritorije pod kontrolom 2. korpusa Armije Bosne i Hercegovine, suprotno naređenjima dobijenim od nadređenih. Na hiljade muškaraca je prošlo kroz ovaj koridor. Nakon što je koridor zatvoren, elementi Zvorničke brigade koji su pretraživali teren u potrazi za vojnicima ABiH-a pronašli su deset ranjenih muškaraca bosanskih Muslimana koji su prebačeni iz zvorničke bolnice u brigadni stacionar.
Pandurević je od Drinskog korpusa u vezi s ranjenim zarobljenim bosanskim Muslimanima koje je držao zatražio uputstva i obavješten je da će Popović doći da ih preuzme. Ovi ranjenici su 23. jula stavljeni u Popovićevu nadzor i Pretresno vijeće njega smatra odgovornim za njihovu smrt. Iako Pretresno vijeće nije zaključilo da je Pandurević imao namjeru da ubije ovu desetoricu, većina je zaključila, uz suprotno mišljenje sudije Kwona, da je Pandurević znao da će oni vjerovatno biti ubijeni nakon što budu prebačeni pod Popovićev nadzor.
“Svojim propustom da interveniše, Pandurević je propustio da izvrši svoju zakonsku dužnost da zaštiti ranjene zarobljenike i stoga je bitno doprinio ubistvu te desetorice ljudi” zaključilo je Vijeće.
Ovo suđenje je bilo najveće do sada vođeno pred MKSJ-om. Sudski postupak u ovom predmetu je započet 21. avgusta 2006. a završen 15. septembra 2009. godine. Suđenje je trajalo ukupno 425 dana tokom kojih je Vijeće saslušalo ili na drugi način uvrstilo u spis iskaze 315 svjedoka: 182 svjedoka tužilaštva; 132 svih timova odbrane i jednog svjedoka Pretresnog vijeća. Pretresnom vijću je predočeno 5.383 dokaznih predmeta, što čini ukupno 87.392 stranica.
Međunarodni sud je podigao optužnice protiv ukupno 21 lica za zločine počinjene u Srebrenici. Među njima je i Radislav Krstić koji je prvo lice osuđeno na pomaganje i podržavanja u genocidu 2. avgusta 2001. godine. Žalbeno vijeće ga je 19. aprila 2004. godine osudilo na 35 godina zatvora. Suđenja Radovanu Karadžiću, Zdravku Tolimiru, kao i Jovici Stanišiću i Franku Simatoviću su u toku. Do današnjeg dana, Ratko Mladić, vođa vojske bosanskih Srba za vrijeme rata, i dalje je u bjekstvu.
Od svog osnivanja, Međunarodni sud je podigao optužnice protiv 161 lica za ozbiljna kršenja humanitarnog prava počinjena na teritoriji bivše Jugoslavije od 1991. do 2001. godine. Postupci protiv 123 lica su okončani. Trenutno su u toku postupci protiv 40 optuženih, pri čemu je njih 25 u pretresnoj fazi postupka a njih 11 pred Žalbenim vijećem.
*****
Cjelokupni tekst sažetka presude
*****
Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju
Za više informacija stupite u kontakt s našom Službom za medije/komunikacije
Tel.: +31-70-512-8752; 512-5343; 512-5356 Fax: +31-70-512-5355 - Email: press [at] icty.org