Jadranko Prlić, Bruno Stojić, Slobodan Praljak , Milivoj Petković, Valentin Ćorić i Berislav Pušić prvo stupanje pred Sud

Hag, 6. aprila 2004.
JM/P.I.S./836-t

JADRANKO PRLIĆ, BRUNO STOJIĆ, SLOBODAN PRALJAK , MILIVOJ PETKOVIĆ, VALENTIN ĆORIĆ I BERISLAV PUŠIĆ
PRVO STUPANJE PRED SUD

Danas, u utorak, 6. aprila 2004., u sudnici I pred sudijom Alphonsom Oriem održano je prvo stupanje pred Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) Jadranka Prlića, Brune Stojića, Slobodana Praljka, Milivoja Petkovića, Valentina Ćorića i Berislava Pušića. Ono je uslijedilo nakon što su jučer, 5. aprila 2004., svi prebačeni u Pritvorsku jedinicu MKSJ-a. Šestorica optuženih izjasnili su se da nisu krivi po svih 26 tačaka optužnice.

Optužnica protiv četvorice optuženih - Jadranka Prlića, Brune Stojića, Slobodana Praljka i Milivoja Petkovića - objelodanjena je u petak, 2. aprila 2004., u skladu s nalogom sudije Jean-Claude Antonettija.

Sudija Antonetti je jučer nadalje naložio objelodanjivanje optužnice protiv još dvojice optuženih - Valentina Ćorića i Berislava Pušića.

Podaci o predmetu

Prema optužnici, “Hrvatska zajednica Herceg-Bosna” objavila je svoje postojanje 18. novembra 1991. kao politički i teritorijalni entitet na teritoriji tadašnje Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine (SRBiH). U augustu 1993. godine, “Hrvatska Zajednica Herceg-Bosna” se proglasila “Hrvatskom Republikom Herceg-Bosnom”. Mate Boban je bio predsjednik “Hrvatske Zajednice Herceg-Bosna” od njenog začetka, kao i predsjednik “Hrvatske Republike Herceg-Bosne” do približno februara 1994. Radnjama poduzetim 8. aprila 1992. i 15. maja 1992., razni čelnici Herceg-Bosne, među kojima je bio i Mate Boban, osnovali su Hrvatsko vijeće obrane (HVO) kao oružane snage i vladu “Herceg-Bosne”, opisavši HVO kao “vrhovni” izvršni, upravni i odbrambeni organ “Herceg-Bosne”.

Optuženi

Jadranko Prlić, sin Mileta, rođen je 10. juna 1959. godine u Đakovu, u Socijalističkoj Republici Hrvatskoj. Prema optužnici, dana 15. maja 1992., Mate Boban je imenovao Prlića za načelnika finansijskog odjela HVO-a, a 14. avgusta 1992., imenovao ga je za predsjednika HVO-a, vrhovnog izvršnog, upravnog i odbrambenog organa Herceg-Bosne. Kada je krajem augusta 1993., “Hrvatska Zajednica Herceg-Bosna” postala “Hrvatska Republika Herceg-Bosna”, Prlićeva titula ili funkcija je promijenjena i on je umjesto predsjednika postao predsjednik vlade (s tim što su mu dužnosti ostale uglavnom iste). Na tom je položaju ostao tokom cijelog perioda na koji se odnosi ova optužnica. Optužnica navodi da je on, uz Matu Bobana, većim dijelom 1992-1993. godine bio najmoćniji funkcioner u političkoj strukturi i organima vlade “Herceg-Bosne”/HVO-a, a do kraja 1993. godine praktično je zasjenio i Matu Bobana. Kao predsjednik, Prlić je imao de jure i/ili de facto vlast, efektivnu kontrolu i/ili bitan uticaj na vladu i vojsku “Herceg-Bosne”/HVO-a. Navodi se da je upravljao radom i bio odgovoran za vladu HVO-a, uključujući i vojne poslove. Potpisivao je odluke i uredbe koje su činile zvaničnu politiku HVO-a. Prema optužnici Prlić je bio ovlašten da postavlja i smjenjuje ljude na bitnim položajima u organima civilnih i vojnih vlasti, te u pravosudnim organima “Herceg-Bosne” i HVO-a. Posjedovao je i ovlašćenja da ukida zatvore i koncentracione logore “Herceg-Bosne”/HVO-a.

Bruno Stojić, sin Žarka, rođen je 8. aprila 1955. u selu Hamzići, opština Čitluk, SRBiH. Prema navodima optužnice, 3. jula 1993., Mate Boban je imenovao Brunu Stojića za načelnika Odjela (kasnije Ministarstva) obrane HVO-a i on je na tom položaju ostao do novembra 1993. Dana 16. decembra 1993., postavljen je za načelnika Ureda “Hrvatske Republike Herceg-Bosne” za proizvodnju i promet oružja i vojne opreme. Na tom položaju bio je vrhovni politički i rukovodni funkcioner tog organa, odgovoran za oružane snage “Herceg-Bosne”/HVO-a. Vršio je de jure i/ili de facto vlast, te imao efektivnu kontrolu i bitan uticaj na sve segmente i ogranke operacija koje su izvodile te snage. Prema optužnici, područja za koja je bio nadležan i odgovoran obuhvatala su, pored ostalih, sljedeće: bezbjednost, uključujući rad vojne policije HVO-a i obavještajne službe HVO-a poznate pod nazivom Sigurnosno-izvještajna služba (SIS); moralno obrazovanje, koje je obuhvatalo informativno-propagandne djelatnosti; službe zdravstvene i medicinske zaštite i saniteta u okviru poslova odbrane, koje su bile odgovorne za uslove i zaštitu u zatvorima i objektima za zatočavanje u “Herceg-Bosni”/HVO-u; te vojnu proizvodnju i logistiku. Navodi se da je bio ovlašten da imenuje i razrješava dužnosti vojne zapovjednike HVO-a sve do nivoa komandanta brigade. Mogao je da izdaje organizaciona, strateška i borbena naređenja, što je i činio. Sprovodio je vlast i efektivnu kontrolu nad zatvorima i objektima HVO-a za zatočavanje, u potpunosti ili djelimično, putem vojne policije HVO-a i načelnika te policije Valentina Ćorića.

Slobodan Praljak, poznat i pod nadimkom Brada, sin Mirka, rođen je 1. ili 2. januara 1945. u gradu Čapljini, opština Čapljina, SRBiH. Prema optužnici, dana 14. marta 1992. ili oko tog datuma, Slobodan Praljak je postao pomoćnik ministra obrane Republike Hrvatske i blisko je sarađivao s ministrom obrane Gojkom Šuškom. Dana 10. septembra 1992., hrvatski predsjednik Franjo Tuđman imenovao ga je za jednog od četrnaest članova Savjeta za obranu i nacionalnu sigurnost Republike Hrvatske i na tom je položaju ostao barem do 15. juna 1993. Dana 13. maja 1993., Praljak je imenovan u Državno povjerenstvo Republike Hrvatske za suradnju sa Zaštitnim snagama Ujedinjenih naroda (UNPROFOR). Od približno marta 1992. do jula 1993., Praljak je istovremeno obavljao funkcije visokog časnika Hrvatske vojske, pomoćnika ministra obrane i višeg predstavnika Ministarstva obrane Hrvatske pri vladi i oružanim snagama “Herceg-Bosne”/HVO-a. Prema navodima optužnice, služio je kao prenosnik naređenja, dopisa i uputa koje su predsjednik Franjo Tuđman, Gojko Šušak i drugi viši funkcioneri Republike Hrvatske upućivali vladi i oružanim snagama “Herceg-Bosne”/HVO-a i obavještavao je više funkcionere Hrvatske o zbivanjima u Bosni i Hercegovini i podnosio im izvještaje. Tokom tog perioda, navodi se da je igrao istaknutu ulogu u obezbjeđenju naoružanja i municije za snage “Herceg-Bosne”/HVO-a. On je neposredno i posredno komandovao snagama “Herceg-Bosne”/HVO-a i njihovim operacijama u Bosni i Hercegovini. Prema navodima optužnice, od približno 24. jula 1993. do 9. novembra 1993., Praljak je djelovao kao najviši sveukupni vojni komandant oružanih snaga “Herceg-Bosne”/HVO-a. Na raznim položajima i funkcijama koje je obavljao, SLOBODAN PRALJAK je vršio de jure i/ili de facto rukovođenje i komandovanje oružanim snagama “Herceg-Bosne”/HVO-a. U vrijeme na koje se odnosi optužnica imao je efektivnu kontrolu i znatan uticaj na oružane snage “Herceg-Bosne”/HVO-a (uključujući zapovjednike operativnih zona). U optužnici se navodi da je bio odgovoran za rukovođenje, organizaciju, planiranje, pripremu, obuku, disciplinu, snabdijevanje, razmještaj i operacije oružanih snaga Herceg-Bosne/HVO-a. Izdavao je organizaciona, strateška i borbena naređenja. Imao je i komandna ovlašćenja nad civilnom policijom Herceg-Bosne/HVO-a kada je ona djelovala u sastavu ili u sadejstvu s oružanim snagama “Herceg-Bosne”/HVO-a tokom oružanog sukoba. Aktivno je učestvovao u svim aspektima vojnog planiranja i operacija Herceg-Bosne/HVO-a.

Milivoj Petković, sin Jerka, rođen je 11. oktobra 1949. u Šibeniku, u Socijalističkoj Republici Hrvatskoj. Prema optužnici, dana 14. aprila 1992. ili oko tog datuma, general Hrvatske vojske Janko Bobetko rasporedio je Milivoja Petkovića u komandu izmještenog zapovjednog centra Hrvatske vojske u Grude, u Bosni i Hercegovini, koja je bila ili postala glavni komandni štab oružanih snaga “Herceg-Bosne”/HVO-a. Od aprila 1992. do približno 24. jula 1993., bio je na funkciji glavnog zapovjednika oružanih snaga “Herceg-Bosne”/HVO-a kao "načelnik Glavnog stožera HVO-a". Kada je 24. jula 1993. ili oko tog datuma Praljak imenovan za najvišeg zapovjednika HVO-a, Petković je i dalje bio jedan od vrhovnih zapovjednika u “Herceg-Bosni”/HVO-u. Dana 26. aprila 1994. ili oko tog datuma, Petković je ponovo postavljen za vrhovnog zapovjednika HVO-a i na tom je položaju ostao do približno 5. augusta 1994. Prema navodima optužnice, na raznim položajima i funkcijama koje je obavljao, Petković je vršio de jure i/ili de facto rukovođenje i komandovanje oružanim snagama “Herceg-Bosne” /HVO-a. U periodu na koji se odnosi optužnica vršio je efektivnu kontrolu i bitan uticaj na oružane snage “Herceg-Bosne” /HVO-a (uključujući zapovjednike operativnih zona). Navodi se da je bio odgovoran za rukovođenje, organizaciju, planiranje, pripremu, obuku, disciplinu, snabdijevanje, razmještaj i operacije oružanih snaga “Herceg-Bosne”/HVO-a. Izdavao je organizaciona, strateška i borbena naređenja. Imao je i komandna ovlašćenja nad civilnom policijom “Herceg-Bosne”/HVO-a kada je ona djelovala u sastavu ili u sadejstvu s oružanim snagama “Herceg-Bosne”/HVO-a tokom oružanog sukoba. Aktivno je učestvovao u svim aspektima vojnog planiranja i operacija Herceg-Bosne/HVO-a.

Valentin Ćorić, sin Andrije, rođen je 23. juna 1956. i selu Paoča, u opštini Čitluk, SRBiH. Prema navodima optužnice, u aprilu 1992., Mate Boban je imenovao Valentina Ćorića za zamjenika zapovjednika za sigurnost i za zapovjednika vojne policije HVO-a. Taj njegov položaj kasnije je nazvan "načelnik Uprave vojne policije" (u okviru Odjela, a kasnije Ministarstva, obrane HVO-a) i on je na njemu ostao do 20. novembra 1993. godine. Prema optužnici, dana 20. novembra 1993. ili oko tog datuma, Ćorić je imenovan za ministra unutarnjih poslova “Hrvatske Republike Herceg-Bosne”. Na raznim položajima i funkcijama koje je obavljao, Ćorić je, u periodu od barem aprila 1992. do kraja 1993., igrao centralnu ulogu u formiranju, upravljanju i radu vojne policije HVO-a. Vršio je de jure i/ili de facto rukovođenje i komandovanje vojnom policijom HVO-a, koja je redovno igrala važne uloge u upravljanju zatvorima i objektima za zatočavanje “Herceg-Bosne”/HVO-a (uključujući i puštanje na slobodu i premještanje zarobljenika i zatočenika) i u borbenim operacijama i operacijama etničkog čišćenja. Ćorić je vršio efektivnu kontrolu i bitan uticaj na vojnu policiju HVO-a i bio je nadležan i dužan da komanduje i sprovodi disciplinske mjere nad pripadnicima vojne policije HVO-a. Jedna od dužnosti vojne policije, kojom je Ćorić komandovao, bila je da sprovodi istragu po navodima o zločinima počinjenim od strane oružanih snaga “Herceg-Bosne”/HVO-a.

Berislav Pušić, poznat pod nadimcima Berto ili Berko, sin Andrije, rođen je 8. juna 1952. godine u gradu Mostaru, opština Mostar, SRBiH. Prema optužnici, Pušić je 1992. godine postao časnik u vojnoj policiji HVO-a u Mostaru, a 1993. godine bio je na zapovjednom položaju u vojnoj policiji. Naredbom od 22. aprila 1993., Ćorić je imenovao Pušića da zastupa vojnu policiju HVO-a u razmjeni bosanskih Muslimana koje je u zatočeništvu držao HVO. Dana 11. maja 1993., Stojić je imenovao Pušića za oficira za vezu HVO-a sa UNPROFOR-om. Dana 5. jula 1993., Prlić je imenovao Pušića za načelnika službe za razmjenu zarobljenika i drugih osoba. Dana 6. augusta 1993., Stojić je imenovao Pušića za predsjednika komisije kojoj je povjerena uprava nad svim zatvorima i objektima za zatočavanje u “Herceg-Bosni”/HVO- u u kojima su držani ratni zarobljenici i zatočenici. Tokom 1993. godine, Pušić je bio i predsjednik Komisije HVO-a za razmjenu zarobljenika. Prema navodima optužnice, zbog raznih položaja i funkcija koje je obavljao, bio je utjecajan, visoki funkcioner u sistemu “Herceg-Bosne”/HVO-a vezanom za zatočavanje, iskorištavanje, puštanje, razmjenu, premještanje i deportaciju bosanskih Muslimana. Na osnovu de jure i/ili de facto ovlašćenja koja su mu data, vršio je efektivnu kontrolu i bitan uticaj na razne komponente i kadrove tog sistema. Bio je odgovoran i za to da se klasifikacija i obrada zatočenih bosanskih Muslimana vrši u skladu sa Ženevskim konvencijama i međunarodnim humanitarnim pravom. Navodi se da je izdavao naređenja i rješenja, potpisivao opunomoćenja i izdavao upute za postupanje sa zatočenim bosanskim Muslimanima, i tim dokumentima je regulisan nastavak njihovog zatočenja i/ili njihovo premještanje ili deportacija na druga područja ili u druge zemlje.

Činjenični navodi – udruženi zločinački poduhvat

U optužnici se navodi da “Počev od 18. novembra 1991. godine ili prije pa do približno aprila 1994. i nakon toga više osoba je osnovalo i učestvovalo u udruženom zločinačkom poduhvatu političkog i vojnog podjarmljivanja, trajnog uklanjanja i etničkog čišćenja bosanskih Muslimana i drugih nehrvata koji su živjeli na onim dijelovima teritorije Republike Bosne i Hercegovine za koje se tvrdilo da pripadaju Hrvatskoj Zajednici (a kasnije Republici) Herceg-Bosni, te pripajanja tih teritorija kao dijela "Velike Hrvatske", u kratkom roku ili tokom dužeg perioda, tako što bi one postale dio Republike Hrvatske ili blisko povezane s njom, i to upotrebom sile, zastrašivanja ili prijetnje silom, progona, zatvaranja i zatočavanja, prisilnog premještanja i deportacije, oduzimanja i uništavanja imovine i drugih sredstava koja predstavljaju ili obuhvataju činjenje zločina kažnjivih po članovima 2, 3 i 5 Statuta Međunarodnog suda. Teritorijalni cilj udruženog zločinačkog poduhvata bio je osnivanje hrvatske teritorije u granicama Hrvatske banovine, teritorijalnog entiteta koji je postojao od 1939. do 1941. godine. Udruženi zločinački poduhvat obuhvatao je i kreiranje političke i nacionalne mape tih područja tako da njima dominiraju Hrvati, kako u političkom, tako i u demografskom smislu.”

Prema optužnici, brojne osobe su učestvovale u tom udruženom zločinačkom poduhvatu. One su uključivale: Franju Tuđmana, predsjednika Republike Hrvatske, Gojka Šuška, ministra obrane Republike Hrvatske, Janka Bobetka, generala na visokom položaju u Vojsci Republike Hrvatske i Matu Bobana, predsjednika “Hrvatske Zajednice (i Republike) Herceg-Bosne”, kao i šestoricu koja su optužena ovom optužnicom.

U optužnici se navodi da su u sklopu i tokom radnji opisanih u optužnici, koje su obuhvatale etničko čišćenje na rasprostranjenoj i sistematskoj osnovi, i u sprovođenju udruženog zločinačkog poduhvata, Jadranko Prlić, Bruno Stojić, Slobodan Praljak, Milivoj Petković, Valentin Ćorić i Berislav Pušić, zajedno s drugim čelnicima i pripadnicima organa vlasti i snaga Herceg-Bosne/HVO-a, vršili:

Podsticanje i raspirivanje političkog, etničkog ili vjerskog razdora, podjele i mržnje.

Primjena sile, zastrašivanja i terora.

Oduzimanje i uništavanje imovine.

Zatočavanje i zatvaranje.

Prisilno premještanje i deportacija .

Prisilni rad.

Navodi se da je kampanja napada i etničkog čišćenja koju su provodili “Herceg-Bosna”/HVO provođena u općinama Prozor, Gornji Vakuf, Jablanica, Mostar, Ljubuški, Stolac, Čapljina i Vareš. Ona je uključivala i zločine koji su navodno počinjeni u selima Sovići i Doljani, u logorima Heliodrom i Vojno, te u okružnim vojnim zatvorima u Dretelju i Gabeli.

Optužbe

Šestorica optuženih terete se na osnovi individualne krivične odgovornosti i krivične

odgovornosti nadređenog prema članovima 7(1) and 7(3) Statuta kako slijedi:

u devet tačaka za teške povrede Ženevskih konvencija (hotimično lišavanje života, nečovječno postupanje (seksualno zlostavljanje), protivzakonita deportacija civila, protivzakonito premještanje civila, protivpravno zatočenje civila, nečovječna djela (uslovi u zatočeništvu), nečovječna djela, uništavanje imovine širokih razmjera koje nije opravdano vojnom nuždom, a izvedeno je protivpravno i bezobzirno, oduzimanje imovine koje nije opravdano vojnom nuždom, a izvedeno je protivpravno i bezobzirno),

u devet tačaka za kršenja zakona i običaja ratovanja (okrutno postupanje (uslovi u zatočeništvu), okrutno postupanje, protivpravni rad, bezobzirno razaranje gradova, naselja ili sela, ili pustošenje koje nije opravdano vojnom nuždom, uništavanje ili hotimično nanošenje štete ustanovama namijenjenim religiji i obrazovanju, pljačkanje javne i privatne imovine, protivpravni napadi na civile, protivpravno teroriziranje civila, okrutno postupanje), i

u osam tačaka za zločine protiv čovječnosti (progoni na političkoj, rasnoj i vjerskoj osnovi, ubistvo, silovanje, deportacija, nečovječni postupci (prisilno premještanje), zatvaranje, nečovječna djela (uslovi u zatočeništvu), nečovječna djela).

Cijeli tekst optužnice možete na zahtjev dobiti od Službe za informisanje javnosti: http://www.icty.org/case/prlic/4#ind

Takođe je dostupan na Internet stranici MKSJ-a