| SAOPŠTENJE ZA JAVNOST |
TUŽILAŠTVO
|
| (Isključivo za medije. Nije zvaničan dokument.) |
Hag, 25. jul 1995.
CC/PIO/013t
Podignute optužnice protiv Milana Martića, Radovana Karadžića i Ratka Mladića zajedno sa 21 drugim optuženim
Izdati su nalozi za hapšenje.
Hrvatski Srbin Milan MARTIĆ, predsednik samoproglašene Republike Srpske Krajine (RSK), uprave hrvatskih Srba u Kninu, i bosanski Srbi Radovan KARADŽIĆ, predsednik vlasti bosanskih Srba na Palama i Ratko MLADIĆ, vođa vojske vlasti bosanskih Srba, nalaze se među 24 optužena čije su optužnice obelodanjene danas na Međunarodnom krivičnom sudu za bivšu Jugoslaviju (MKSJ). Izdati su nalozi za hapšenje 24 optuženih.
Milan MARTIĆ se tereti za ratne zločine u vezi s istragama za ispaljivanje kasetnih bombi na centralne delove Zagreba 2. i 3. maja 1995. godine.
Radovan KARADŽIĆ i Ratko MLADIĆ terete se za genocid i zločine protiv čovečnosti, između ostalog i za one koji proističu iz zverstava koja su istražena ili se još istražuju, za zločine počinjene protiv civilnog stanovništva širom Bosne i Hercegovine, za kampanju snajperskog delovanja usmerenu protiv civila u Sarajevu i za uzimanje pripadnika mirovne misije Ujedinjenih nacija kao talaca i njihove upotrebe kao živog štita.
21 drugo lice je optuženo u vezi sa tri konkretne istrage:
1) Prijedor: Logor Keraterm (13 optuženih): zapovednik Duško SIKIRICA; tri komandanta smene straže, Damir DOŠEN, Dragan FUŠTAR, Dragan KULUNDŽIJA; četiri stražara ili islednika, Nenad BANOVIĆ, Predrag BANOVIĆ, Goran LAJIĆ, Dragan KONDIĆ; i pet čestih posetilaca logora, Nikica JANJIĆ, Dušan KNEŽEVIĆ, Dragomir ŠAPONJA, Nedjeljko TIMARAC i Zoran ŽIGIĆ.
2) Bosanski Šamac (6 optuženih): zamenik komandanta “Sivih vukova”, paravojne jedinice iz Srbije, Slobodan MILJKOVIĆ; predsednik lokalne Srpske Demokratske Stranke Blagoje SIMIĆ, i dvojica drugih lokalnih političara Milan SIMIĆ, Miroslav TADIĆ; načelnik policije u Bosanskom Šamcu, Stevan TODOROVIĆ; i šef nadzornog organa jedinice srpske teritorijalne odbrane, Simo ZARIĆ.
3) Brčko (2 optužena): zapovednik logora Luka, Goran JELISIĆ; i RANKO ČEŠIĆ, osoba na položaju vlasti u logoru Luka.
Potvrda optužnica
Optužnice i nalozi za hapšenje
Opužnice protiv Sikirice i drugih (istrage logora Keraterm), Miljkovića i drugih (Bosanski Šamac), i Jelisića i Češića (Brčko) je potvrdio i naloge za hapšenje izdao sudija Vohrah u petak, 21. jula 1995. godine.
Optužnice protiv Martića i Karadžića i Mladića potvrdio je i naloge za hapšenje izdao sudija Jorda u utorak 25. jula 1995. godine.
Puna mobilizacija resursa Tužilaštva
S ovih pet optužnica broj optuženih za teške povrede međunarodnog humanitarnog prava koje je optužilo Tužilaštvo u prvoj godini svog rada popeo se na ukupno 46.
Ove optužnice su rezultat intenzivnih istraga nekoliko timova istražitelja, tužilaca, analitičara i prevodilaca Tužilaštva.
Puna slika strategije Tužilaštva
Kao što je izjavio tužilac Richard Goldstone (u prilogu), ovih pet optužnica ilustruje strategiju Tužilaštva:
1) odnose se na događaje koji su se desili i u Hrvatskoj i u Bosni i Hercegovini i na zlodela počinjena protiv bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i Hrvata.
2) pokrivaju događaje koji su se desili 1992. godine (Keraterm, Bosanski Šamac, Brčko) i 1995. godine (Zagreb, Tuzla), kao i ponašanje nekih od vođa tokom celog
ovog perioda (Karadžić i Mladić).
3) ukazuju na širok spektar zločina: uspostavljanje “logora smrti”(Keraterm, Bosanski Šamac i Luka), kampanje terora nakon zauzimanja gradova i područja od strane srpskih vojnih snaga (Prijedor, Bosanski Šamac, Brčko), ispaljivanje raketa na gradove (Zagreb), deportacije civila, granatiranje civilnih skupova, pljačkanje i uništavanje imovine, uništenje verskih objekata, kampanju snajperskog delovanja u Sarajevu i dela usmerena protiv pripadnika mirovnih snaga Ujedinjenih nacija.
4) kao poslednje, ove optužnice ilustruju raznolikost optuženih, od njihovog čina do stepena umešanosti u zločine.
Zločini
Više optuženih je optuženo na osnovu njihove komandne odgovornosti i kontrole u vezi sa zločinima koje su počinili njima podređeni. To su: Milan MARTIĆ; Radovan KARADŽIĆ i Ratko MLADIĆ; Duško SIKIRICA, Damir DOŠEN, Dragan FUŠTAR i Dragan KULUNDŽIJA (Keraterm); i Blagoje SIMIĆ (Bosanski Šamac).
Krivična dela za koje se optuženi terete u ovih pet optužnica, na osnovu odgovornosti nadređenog ili na osnovu direktne odgovornosti, su sledeća:
1. Genocid, kao zabranjeno delo (poput, između ostalog, lišavanje života članova grupe ili nanošenje teških telesnih ili duševnih ozleda članovima grupe) počinjen s namerom da se uništi, u celosti ili delimično, neka nacionalna, etnička ili verska grupa.
Optuženi za genocid su: Radovan KARADŽIĆ i Ratko MLADIĆ; Duško SIKIRICA (Keraterm), i Goran JELISIĆ (Brčko).
2. Zločini protiv čovečnosti, kao zabranjena dela (poput, između ostalih, ubistvo, silovanje, seksualno zlostavljanje, mučenje ili progon na političkoj, rasnoj ili verskoj osnovi) počinjeni za vreme oružanog sukoba, bilo međunarodnog ili unutrašnjeg karaktera, kao deo široko rasprostranjenog ili sistematskog napada usmerenog protiv civilnog stanovništva. Optuženi za zločine protiv čovečnosti su: svi optuženi u predmetima Karadžić i Mladić, Sikirica i drugi (Keraterm), Miljković i drugi (Bosanski Šamac) i Jelisić i Češić (Brčko).
3. Kršenja zakona i običaja ratovanja, protiv osoba koje nisu aktivno učestvovale u neprijateljstvima, posebno nasilje protiv života i tela, ubistvo, silovanje i seksualno zlostavljanje, okrutno postupanje i mučenje, kao i povrede ličnog dostojanstva (posebno uvredljivo i ponižavajuće postupanje).
Optuženi za kršenja zakona i običaja ratovanja su: svi optuženi navedeni u svim optužnicama.
4. Teške povrede Ženevskih konvencija iz 1949. godine, koje se tiču zaštite civila za vreme rata, uključujući i prisilne polne odnose.
Optuženi za teške povrede Ženevskih konvencija iz 1949. godine: svi optuženi u predmetima Karadžić i Mladić, Sikirica i drugi (Keraterm), Miljković i drugi (Bosanski Šamac), Jelisić i Češić (Brčko).
Činjenice
Sledeće pojedinosti proizilaze iz optužnica:
Optužnica u predmetu Martić
Kao odmazdu za napad Hrvatske vojske na područja pod kontrolom samoproglašene Republike Srpske Krajine u zapadnoj Slavoniji od 1. maja 1995. godine, Milan MARTIĆ, predsednik samoproglašene Republike Srpske Krajine, izdao je naređenje da se napadnu tri hrvatska grada, među kojima i Zagreb.
Rakete tipa Orkan punjene kasetnim bombama su 2. maja 1995. i 3. maja 1995. godine ispaljene na centar Zagreba, što je prouzrokovalo smrt najmanje pet civila (2. maja) i dva civila (3. maja), te brojna ranjavanja civila.
Milan MARTIĆ se tereti za kršenja zakona i običaja ratovanja.
***
Optužnica u predmetu Karadžić i Mladić
1. Krivična dela počinjena protiv civilnog stanovništva i objekata posvećenih religiji
Radovan KARADŽIĆ i Ratko MLADIĆ, su samostalno ili u dosluhu s drugima, planirali, podstrekivali naredili ili na druge načine pomagali i podržavali planiranje, pripremu i izvršenje progona na političkoj i verskoj osnovi civila bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, ili su znali ili imali razloga da znaju da su se njima podređeni spremali da počine takva dela ili ih već počinili, te nisu preduzeli neophodne i razumne mere da spreče takva dela ili kazne počinioce.
Počinili su sledeća krivična dela:
A. Genocid i zločine protiv čovečnosti
Dela i propusti koji nisu opravdani vojnom nuždom i odnose se na:
- zatočenje hiljada bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata u zatočeničke objekte u kojima su bili izloženi široko rasprostranjenim delima telesnog i duševnog zlostavljanja i bili smešteni u nečovečnim uslovima. Primeri su logori Omarska, Keraterm, Luka i Sušica, koje su vodili i kojima su upravljali pripadnici vojne policije i drugi akteri pod kontrolom Radovana Karadžića i Ratka Mladića. Osoblje u zatočeničkim objektima je ubijalo zatočenike, teško ih ozleđivalo i hotimično stvaralo životne uslove smišljene da ih fizički unište. Zatočenici su višestruko podvrgavani ili su bili svedoci nečovečnih dela, uključujući ubistva, silovanja i seksualna zlostavljana, mučenja, premlaćivanja, pljačku, kao i druge forme telesnog i duševnog zlostavljanja. U mnogim slučajevima, žene i devojke koje su bile zatočene su silovane u logorima ili su izvođene iz zatočeničkih centara i silovane ili na druge načine seksualno zlostavljane na drugim lokacijama.
- napade usmerene protiv zajednica bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, i posebno njihovih političkih vođa, intelektualaca i stručnjaka.
- deportaciju hiljada civila bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata sa područja Vlasenice, Prijedora, Bosanskog Šamca, Brčkog i Foče, uključujući žene, decu i starije osobe koje su izvođene direktno iz svojih domova.
- granatiranje civilnih skupova u Sarajevu (1992,1993. i 1994. godine), Srebenici (1993), i Tuzli (1995) s ciljem da se civilno stanovništvo bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata liši života, teroriše i demorališe.
- krađu i pljačku nepokretne i privatne svojine civila bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata.
- progon civila, uključujući sistematsko uništavanje kuća i poslovnih objekata bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata da bi se obezbedilo da se ti stanovnici ne mogu vratiti i ne vrate u svoje zajednice i domove.
- sistematsko oštećivanje i/ili uništavanje objekata posvećenih religiji, kako islamskih tako i katoličkih.
B. Ratni zločini i teške povrede Ženevskih konvencija
Dela i propusti su sledeći:
- protivpravno zatočenje civila u zatočeničkim objektima i povrede ličnog dostojanstva zatočenika.
- hotimični napadi na civilno stanovništvo
- uništavanje ili hotimično nanošenje štete verskim institucijama
- uništavanje imovine velikih razmera
- krađa i pljačka privatne i društvene imovine.
2. Kampanja snajperskog delovanja u Sarajevu
Tokom opsade Sarajevo vojska bosanskih Srba i njeni pomagači su vodili sistematsku kampanju hotimičnog snajperskog delovanja usmerenu protiv civila. Od aprila 1992. godine, veliki broj civila je usmrćen ili ranjen.
Hotimični napadi na civilno stanovništvo predstavljaju kršenje zakona i običaja ratovanja.
Lišavanje života i ranjavanje civila snajperskim delovanjem predstavlja zločin protiv čovečnosti.
3. Pripadnici mirovnih snaga Ujedinjenih nacija kao taoci i živi štitovi
Pripadnici vojske bosanskih Srba pod kontrolom Radovana KARADŽIĆA i Ratka MLADIĆA su od 26. maja do 2. juna 1995. uzeli 284 pripadnika mirovne misije Ujedinjenih nacija kao taoce, a između 26. maja i 19. juna 1995. neke od talaca iz Ujedinjenih nacija su koristili kao “žive štitove“.
Radovan KARADŽIĆ i Ratko MLADIĆ se terete za kršenja zakona i običaja ratovanja i teške povrede Ženevskih konvencija.
Optužnica u predmetu Sikirica i drugi (Logor Keraterm)
Srpske snage su od otprilike 24. maja do otprilike 30. avgusta 1992. protivpravno uhapsile i zatočile više od 3.000 bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata iz opštine Prijedor (severozapadna Bosna i Hercegovina) u nečovečnim uslovima, pod oružanom stražom u logoru Keraterm, smeštenom u bivšoj fabrici keramičkih proizvoda i skladištu u neposrednoj blizini grada Prijedora. Zatočenici su ubijani, seksualno zlostavljani, mučeni, premlaćivani i na druge načine je sa njima nečovečno postupano.
Stražari u logoru i druga lica su redovno dolazili u logor i izlagali zatočenike fizičkom nasilju, stalnom ponižavanju, degradaciji, nečovečnim životnim uslovima i strahu za goli život. Na stotine zatočenika je ubijeno. Teška premlaćivanja su bila uobičajena pojava.
Prema jednoj tački optuženi se terete da su bili umešani u otvaranje vatre iz mitraljeza i i drugih oružja većeg kalibra u prostoriju u kojoj se nalazilo najmanje 140
zatočenika koji su svi ubijeni.
Zapovednik ovog logora, Duško SIKIRICA, tereti se za genocid, zločine protiv čovečnosti, kršenja zakona i običaja ratovanja i teške povrede Ženevskih konvencija.
Duško SIKIRICA i tri zapovednika smene stražara, Damir DOŠEN, Dragan FUŠTAR i Dragan KULUNDŽIJA odgovorni su za krivična dela koja su počinili njima podređeni i druga lica nad kojima su imali autoritet: ubistva zatočenika u Keratermu, njihovo mučenje, hotimično nanošenje velikih patnji i nanošenje povreda ličnog dostojanstva.
Individualna krivična odgovornost Damira DOŠENA, Dragana FUŠTARA i Dragana KULUNDŽIJE odnosi se na brojna ubistva i napade. Oni se terete za zločine protiv čovečnosti, kršenja zakona i običaja ratovanja i teške povrede Ženevskih konvencija.
Stražari u logoru su bili Nenad BANOVIĆ, Predrag BANOVIĆ, Goran LAJIĆ i Dragan KONDIĆ, i optuženi su za ubistvo, teška premlaćivanja i mučenje brojnih zatočenika.
Nikica JANJIĆ, Dušan KNEŽEVIĆ, Dragomir ŠAPONJA, Nedjeljko TIMARAC i Zoran ŽIGIĆ su često dolazili u logor da bi ubijali, premlaćivali ili na druge načine zlostavljali zatočenike.
Svi se terete za zločine protiv čovečnosti, kršenja zakona i običaja ratovanja i teške povrede Ženevskih konvencija.
Optužnica u predmetu Miljković i drugi (Bosanski Šamac)
Danas je obelodanjena još jedna optužnica protiv šest lica za teške povrede Ženevskih konvencija, kršenja zakona i običaja ratovanja i zločine protiv čovečnosti koji su nastali kao rezultat njihovih aktivnosti počevši od aprila 1992. godine u Bosanskom Šamcu, gradiću i opštini smeštenom na severozapadnoj granici Posavskog koridora u severnoj Bosni.
Prema optužnici, 1991. godine, gotovo 17.000 bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, o ukupnog stanovništva od 33.000, živelo je u opštini Bosanski Šamac. Do maja 1995. godine, preostalo je manje od 300 stanovnika bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata. Prema optužnici, šest optuženih se terete, između ostalog, za koordinaciju i sprovođenje kampanje terora koja je stvorila atmosferu straha i ugnjetavanja nesrpskog stanovništva koja je dovela do toga da je većina njih napustila to područje.
Nakon preuzimanja vlasti vojnim putem, nesrpski civili su uhapšeni i muškarci su odvojeni od žena i dece i odvedeni u zatočeničke centre gde su neki od njih ubijeni, a mnogi premlaćivani i ponižavani. Zatočenici su na kraju, zajedno sa mnogim drugim stanovnicima, bili primorani da napuste to područje kroz takozvane “razmene zarobljenika”, koje su sprovedene suprotno prihvaćenim međunarodnim standardima.
Optužena lica su neki od najviših političkih vođa u Bosanskom Šamcu, među kojima su Blagoje SIMIĆ, predsednik lokalnog ogranka Srpske demokratske stranke, koji je takođe bio zamenik Regionalne skupštine bosanskih Srba i predsedavajući lokalne skupštine opštine; Stevan TODOROVIĆ, načelnik policije i Simo ZARIĆ, organizator i vođa jedne lokalne vojne jedinice. Optužnica sadrži 56 zasebnih optužbi i opisuje brojna premlaćivanja i ubistva, kao i prisilne deportacije i seksualna zlostavljanja i mučenja, za koja se optuženi smatraju krivično odgovornim.
Učesnik masovnih pogubljenja, u tri slučaja individualnih ubistava i u sedam slučajeva premlaćivanja, Slobodan MILJKOVIĆ se tereti za zločine protiv čovečnosti, kršenja zakona i običaja ratovanja i teške povrede Ženevskih konvencija.
Blagoje SIMIĆ, koji je bio civilni zvaničnik najvišeg ranga u opštini Bosanski Šamac, smatra se odgovornim za krivična dela koja je počinio novopostavljeni načelnik srpske policije, Stevan TODOROVIĆ.
Stevan TODOROVIĆ se tereti za jedno ubistvo, pet premlaćivanja, jedno seksualno zlostavljanje i jedan slučaj mučenja. Optužen je za zločine protiv čovečnosti, kršenja zakona i običaja ratovanja i teške povrede Ženevskih konvencija.
Milan SIMIĆ se tereti po istim optužbama za jedan slučaj premlaćivanja.
Što se tiče Miroslava TADIĆA i Sime ZARIĆA, oni se terete za zločine protiv čovečnosti i teške povrede Ženevskih konvencija za protivpravnu deportaciju i prisilno premeštanje na stotine stanovnika bosanskih Muslimana i bosanskih Hrvata, uključujući žene, decu i starije osobe iz njihovih domova u opštini Bosanski Šamac.
Optužnica u predmetu Jelisić i Češić (Brčko)
Peta optužnica koja je danas obelodanjena tereti dva lica za teške povrede Ženevskih konvencija, kršenja zakona i običaja ratovanja i zločine protiv čovečnosti počinjene u Brčkom, gradu i opštini takođe smeštenom u Posavskom koridoru u severnoj Bosni. Jedan od njih, Goran JELISIĆ, takođe se tereti za genocid.
Prema optužnici, Goran JELISIĆ se tereti da je kao jedan od zapovednika zadužen za vođenje zatočeničkog logora Luka, logora u Brčkom u kojem su na stotine muškaraca i nekoliko žena zatočeni nakon što su srpske snage preuzele kontrolu u Brčkom u aprilu 1992. godine, hotimično lišio života veći broj muslimanskih zatočenika u sklopu kampanje da se to područje očisti od Muslimana. Prema optužnici, Goran JELISIĆ koji je za sebe govorio da je “srpski Adolf” rekao je da je došao u Brčko da ubija Muslimane i često obaveštavao muslimanske zatočenike i druge o broju Muslimana koje je ubio.
Goran JELISIĆ se tereti za 16 ubistava, četiri premlaćivanja i najmanje četiri slučaja pljačke imovine. On se tereti za genocid, teške povrede Ženevskih konvencija, kršenja zakona i običaja ratovanja i zločine protiv čovečnosti.
Drugi optuženi, Ranko ČEŠIĆ, tereti se za učešće u nekoliko ubistava i premlaćivanja u logoru Luka. Prema optužnici, logor Luka je bio u funkciji od maja do jula 1992. godine i, tokom tog perioda, u njemu su ubijene na stotine muslimanskih i hrvatskih civila.
Ranko ČEŠIĆ se tereti za 13 ubistava i jedan slučaj seksualnog zlostavljanja. Optužen je za zločine protiv čovečnosti, kršenja zakona i običaja ratovanja i teške povrede Ženevskih konvencija.
*****
Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju
Za više informacija stupite u kontakt s našom Službom za medije/komunikacije
Tel.: +31-70-512-8752; 512-5343; 512-5356 Fax: +31-70-512-5355 - Email: press [at] icty.org