Zdravko Tolimir osuđen na doživotnu kaznu zatvora za zločine u Srebrenici i Žepi

(Isključivo za medije. Nije službeni dokument.)

Haag, 12. decembar 2012.

MS/MOW/1540t

Zdravko Tolimir osuđen na doživotnu kaznu zatvora za zločine u Srebrenici i Žepi

Zdravko Tolimir, bivši pomoćnik komandanta za obavještajno-bezbjednosne poslove Glavnog štaba vojske bosanskih Srba (VRS), danas je osuđen na doživotnu kaznu zatvora za genocid, zločine protiv čovječnosti i ratne zločine počinjene 1995. godine nakon pada enklava Srebrenica i Žepa, u Bosni i Hercegovini.

Tolimira je većina članova Pretresnog vijeća II, uz suprotno mišljenje sudije Nyambe, proglasila krivim za genocid, udruživanje radi vršenja genocida, ubistvo kao kršenje zakona ili običaja ratovanja, kao i za istrebljivanje, progon, nečovječna djela putem prisilnog premještanja i ubistvo kao zločin protiv čovječnosti. Optuženi nije proglašen krivim za zločin deportacije kao zločin protiv čovječnosti. Većina ga nije proglasila krivim za ubistvo kao zločin protiv čovječnosti po osnovi principa koji se odnose na kumulativne osude.

Zdravko Tolimir se tereti da je počinio te zločine kroz učešće u dva udružena zločinačka poduhvata. Cilj prvog poduhvata je bio da se pobiju vojno sposobni muškarci bosanski Muslimani iz enklave Srebrenica, od otprilike 11. jula do 1. novembra 1995. Cilj drugog udruženog zločinačkog poduhvata je bio da se prisilno ukloni i deportuje stanovništvo bosanskih Muslimana iz enklava Srebrenica i Žepa od marta do avgusta 1995. Pretresno vijeće je utvrdilo, uz suprotno mišljenje sudije Nyambe, da je Tolimir učestvovao u oba ova udružena zločinačka poduhvata i proglasilo ga krivim za zločine koji su počinjeni u njihovom provođenju, osim za zločin deportacije. Optuženi je takođe proglašen krivim, uz suprotno mišljenje sudije Nyambe, za zločine koji su mogli biti predviđeni kao posljedica oba udružena zločinačka poduhvata: situaciono uslovljena ubistva manjih grupa muškaraca iz Srebrenice, ciljana lišavanja života trojice vođa bosanskih Muslimana iz Žepe, kao i druga djela progona.

Vijeće je utvrdilo da su ubistva vojno sposobnih muškaraca iz srebreničke enklave počinjena s diskriminatornom namjerom, što ih čini djelima progona. Osim toga, Vijeće je ustanovilo, da “zlostavljanja kojem su bili izloženi ti ljudi dostižu takvu težinu da se mogu okvalifikovati kao teške tjelesne i duševne povrede i predstavljaju djela genocida”. Većina članova vijeća je takođe ustanovila da je uklanjanje civilnog stanovništva bosanskih Muslimana iz Žepe, uništavanje njihovih domova i džamije, pogubljenje trojice najviđenijih lokalnih vođa izvršeno kako stanovništvo bosanskih Muslimana u ovoj enklavi ne bude u stanju da se obnovi. Većina je zaključila da “patnje žena, djece i starijih koji su prisilno premješteni iz enklava Srebrenice i Žepe dostižu takvu težinu da mogu da se okvalifikuju kao teške tjelesne i duševne povrede i kao takve predstavljaju genocid”. Većina je utvrdila da je “kombinovani učinak prisilnog preseljenja i operacije ubijanja imao razorne posljedice po fizički opstanak muslimanskog stanovništva u istočnoj Bosni i Hercegovini i uvjerila se da su te operacije imale za cilj uništenje tog stanovništva”.

Većina je utvrdila da je optužani znao za genocidnu namjeru i da ju je dijelio s drugim učesnicima udruženog zločinačkog poduhvata, uključujući njegove obavještajno-bezbjednosne organe, koji su bili u velikoj mjeri umješani u provođenje oba ova udružena zločinačka poduhvata.

Većina sudija, uz suprotno mišljenje sudije Nyambe, utvrdila je niz činjeničnih zaključaka. Utvrđeno je da je već 1992. na najvišim položajima u Republici Srpskoj postojala politika da se stanovništvo bosanskih Muslimana ukloni iz istočne Bosne i Hercegovine. Ta politika je potvrđena Direktivnom 7 izdatom u martu 1995., koju je potpisao predsjednik Republike Srpske, Radovan Karadžić, kojem su u sastavljanju tog dokumenta pomagali razni sektori iz Glavnog štaba VRS, uključujući Sektor za obavještajno-bezbjednosne poslove, na čijem čelu je bio Zdravko Tolimir. Nakon pada Srebrenica 11. jula 1995. godine i bjekstva brojnih civila u bazu Ujedinjenih nacija u Potočarima, pripadnici bezbjednosnih organa pod profesionalnom komandom Tolimira su u jutro 12. jula diskutovali o planu da se pobiju muškarci koji su odvojeni od grupe u bazi Ujedinjenih nacija. Većina članova vijeća, uz suprotno mišljenje sudije Nyambe, zaključila je da je u skladu s tim planom najmanje 1.000 muškaraca i dječaka držano u stravičnim uslovima, neki od njih su psihički zlostavljani, prije nego što su transportovani autobusom do Bratunca. Ondje su im se, 12. i 13. jula, pridružile na hiljade bosanskih Muslimana iz kolona koje su se kretale od Srebrenice ka Tuzli, koji su uhvaćeni ili su se predali snagama bosanskih Srba.

Većina članova vijeća, uz suprotno mišljenje sudije Nyambe, zaključila je da je od 13. jula do nekog datuma u avgustu 1995. najmanje 4.970 muškaraca bosanskih Muslimana ubijeno. Većina članova vijeća je zaključila da je to konzervativna procjena najmanjeg broja. Večina je izjavila, uz suprotno mišljenje sudije Nyambe, da je ukupan broj bosanskih Muslimana iz Srebrenice koji su ubijeni najmanje blizu 6.000.

Vijeće je zaključilo da  “patnje kroz koje su ti ljudi prošli u momentima neposredno pred smrt morale biti nepodnošljive. Mnogo su puta oni koji su čekali na strijeljanje vidjeli egzekuciju onih prije njih. Onaj mali broj preživjelih koji su došli da svjedoče pred Vijećem ispričali su grozne priče o svemu šta su morali da pretrpe.” Pretresno vijeće je podvuklo da su počinjeni zločini bili “masovnih razmjera, po svom intenzitetu veoma teški i imali su razorne posljedice.” Većina članova vijeća, uz suprotno mišljenje sudije Nyambe, takođe smatra da “u obzir mora uzeti krajnja patnja otprilike 30.000-35.000 žena i djece koji su prisilno uklonjeni iz te dvije enklave, kao i to da oni ni do danas nisu u stanju da vode normalan i konstruktivan život”.

Prvobitna optužnica protiv Zdravka Tolimira potvrđena je 10. februara 2005., a objelodanjena je 25. februara 2005. Optuženi je uhapšen 31. maja 2007., a u pritvor Međunarodnog suda prebačen je 1. juna 2007. Suđenje je počelo 26. februara 2010.

Suđenje Zdravku Tolimiru je jedan od 12 postupaka pred Međunarodnim sudom koji se tiču niza zločina koje su pripadnici snaga bosanskih Srba počinili nad bosanskim Muslimanima nakon pada dvije zone pod zaštitom Ujedinjenih nacija, Srebrenice i Žepe, u julu 1995. godine. Šest od tih dvanaest postupaka je okončano.

Od svog osnivanja Međunarodni sud je podigao optužnice protiv 161 lica za teške povrede humanitarnog prava počinjene na teritoriji bivše Jugoslavije od 1991. do 2001. godine. Postupci protiv 130 lica su okončani.

 

*****
Presuda (na engleskom)

Sažetak presude

Podaci o predmetu