|
Saopštenje za javnost
(Isključivo za medije. Nije službeni dokument.)
PRETRESNA VIJEĆA
CC/PIO/226-t
Hag, 14. juli 1997.
DUŠKO TADIĆ OSUĐEN NA 20 GODINA ZATVORA
Danas, u ponedeljak 14. jula 1997., Pretresno vijeće II, u sastavu: sudija Gabrielle Kirk McDonald (predsjedavajuća), sudija Ninian Stephen i sudija Lal Chand Vohrah, izreklo je presudu o kazni protiv Duška Tadića.
Podaci o postupku
Dana 7. maja 1997., Duško TADIĆ je proglašen krivim za zločine protiv čovječnosti (po 6 tačaka) i kršenja zakona i običaja ratovanja (po 5 tačaka). U Presudi o kazni podsjeća se da se “u te zločine ubrajaju ubistva, premlaćivanja i prisilno preseljavanje [stanovništva] koje je Duško Tadić počinio kao glavni izvršilac ili kao saizvršilac, te njegovo učestvovanje u napadu na Kozarac u opštini Prijedor, u sjeverozapadnoj Bosni i Hercegovini.”
Kazne
Pretresno vijeće II izreklo je sljedeće kazne koje će se služiti uporedo:
Tačke optužnice kojima se optuženi tereti za zločine protiv čovječnosti:
- 20 godina za razna djela progona, uključujući ubistvo Osmana Bešića i Edina Bešića
- 10 godina za premlaćivanja i druge oblike nasilja prema Emiru Beganoviću, Senadu Muslimoviću, Emiru Karabašiću, Jasminu Hrniću, Enveru Aliću i Fikretu Harambašiću
- 7 godina za premlaćivanje Šefika Sivca
- 7 godina za premlaćivanje Hakije Elezovića, Saliha Elezovića i Sejada Sivca
- 7 godina za premlaćivanje Hase Icića i drugih zatočenika
- 10 godina za premlaćivanje više muškaraca prilikom njihovog prinudnog preseljavanja iz sela Jaskići i Sivci.
Tačke optužnice kojima se optereti za kršenja zakona i običaja ratovanja:
- 9 godina za premlaćivanja i druge oblike nasilja prema Emiru Beganoviću, Senadu Muslimoviću, Emiru Karabašiću, Jasminu Hrniću, Enveru Aliću i Fikretu Harambašiću
- 6 godina za premlaćivanje Šefika Sivca
- 6 godina za premlaćivanje Hakije Elezovića, Saliha Elezovića i Sejada Sivca
- 6 godina za premlaćivanje Hase Icića i drugih zatočenika
- 9 godina za premlaćivanje više muškaraca prilikom njihovog prinudnog preseljavanja iz sela Jaskići i Sivci.
Preporuka za minimum služenja kazne i uračunavanje vremena provedenog u pritvoru
Sem u slučaju izuzetnih okolnosti, kazna izrečena Dušku Tadiću se “ne može preinačiti ili na drugi način smanjiti na kaznu zatvora manju od deset godina” od dana konačnog rješenja po svakoj žalbi.
Duško Tadić ima pravo da mu se u kaznu uračuna vrijeme od dvije godine, osam mjeseci i šest dana koje je već odslužio do dana izricanja ove Presude o kazni. Dodatno vrijeme koje bude odslužio u očekivanju rješenja o žalbi takođe će mu se uračunati i izdržavanje kazne.
Izvršenje kazne
Pretresno vijeće II uputilo je sekretara Suda da dostavi listu zemalja članica koje su izrazile spremnosti da prihvate osuđene osobe.
Pretresno vijeće će se zatim konsultovati sa stranama u vezi sa državom u kojoj će Duško Tadić služiti kaznu i odabrat će jednu državu.
Pretresno vijeće će na kraju organizovati transfer zatvorenika u odabranu državu.
Izvršenje naloga će se odgoditi “dok Žalbeno vijeće ne razmotri i ne presudi o žalbama strana.”
Napomena
Odbrana je 23. maja podnijela žalbu na presudu od 7. maja. Isto je učinila i optužba 6. juna (vidi saopštenja za javnost br. 206, 208 i 210).
Prema pravilu 108 Pravilnika o postupku i dokazima, žalba na presudu o kazni može se podnijeti u roku od 30 dana od dana izricanja presude.
Žalbeno vijeće u predmetu Duška TADIĆA činile su sljedeće sudije: sudija Antonio Cassese (predsjedavajući), sudija Haopei Li, sudija Elizabeth Odio Benito, sudija Fouad Riad i sudija Mohamed Shahabuddeen.
*****
U prilogu se nalaze izvodi iz Presude o kazni.
Integralni tekst presude možete na zahtjev dobiti od Službe za informisanje javnosti.
IZVODI IZ PRESUDE O KAZNI DUŠKU TADIĆU
I. UVOD
Nakon kratkog pregleda Presude i mišljenja koje je Vijeće donijelo 7. maja 1997., te rasprave prije izricanja kazne koja je održana od ponedeljka 30. juna do petka 4. jula, Pretresno vijeće konstatuje da je “Tužilaštvo preporučilo izricanje kazne doživotnog zatvora, dok je odbrana tvrdila da kazna zatvora ne bi smjela biti veća od petnaest godina. Pretresno vijeće je razmotrilo oba prijedloga.”
II. SMJERNICE ZA ODMJERAVANJE KAZNE
S obzirom na to da Statut i Pravilnik o postupku i dokazima upućuju na “opštu praksu određivanja zatvorskih kazni na sudovima bivše Jugoslavije,” Pretresno vijeće konstatuje sljedeće:
- tokom cijelog predmetnog razdoblja, “smrtna kazna je postojala prema Krivičnom zakonu SFRJ, iako je u nekim bivšim jugoslavenskim republikama ukinuta ustavnim izmjenama i dopunama, što nije bio slučaj u Bosni i Hercegovini. Zatvorska kazna se kao oblik kažnjavanja ograničavala na trajanje od petnaest godina, a u slučajevima za koje je smrtna kazna propisana kao alternativa zatvorskoj, na trajanje od dvadeset godina.”
- ovaj zakon bivše Jugoslavije “za svako od krivičnih djela za koja je Duško Tadić osuđen propisuje kaznu u rasponu od pet godina zatvora do smrtne kazne.”
- uzeti su u obzir članovi 41 (1), 42 i 43 Krivičnog zakona SFRJ, u kojima se navode razni faktori koje treba uzeti u obzir prilikom utvrđivanja kazne, kao što su stepen krivične odgovornosti, pobude iz kojih je djelo učinjeno, raniji život učinioca, kao i olakšavajući faktori.
U skladu s članom 24(2) Statuta, Pretresno vijeće je uzelo u obzir “faktore poput težine krivičnog djela i ličnih prilika osuđenika.”
Zajedno s “olakšavajućim i otežavajućim okolnostima koje razmatraju sudovi širom svijeta i koje su se Vijeću učinile odgovarajućim”, Pretresno vijeće je “razmotrilo kazne koje su za zločine protiv čovječnosti izrekli međunarodni i domaći vojni tribunali, kao i one izrečene prema nacionalnim zakonima.”
III. OKOLNOSTI KOJE UTIČU NA (…) POJEDINE ZLOČINE
Prilikom razmatranja svake pojedine tačke Optužnice po kojoj je Duško Tadić proglašen krivim, Pretresno vijeće je uzelo u obzir okolnosti krivičnog djela i ulogu koju je Duško Tadić imao u odnosu na svaku od žrtava:
TAČKE OPTUŽNICE KOJIMA SE OPTUŽENI TERETI ZA OKRUTNO POSTUPANJE I NEČOVJEČNA DJELA:
Premlaćivanje Emira Beganovića u hangaru u logoru Omarska: “Duško Tadić je bio aktivni i voljni učesnik zločina.”
Premlaćivanje Senada Muslimovića u hangaru u logoru Omarska: “Od posebne je važnosti to da je Duško Tadić upotrebio smrtonosno oružje da bi nanio teške ozljede i patnju...”
Premlaćivanje Emira Karabašića, Jasmina Hrnića i Envera Alića u hangaru u logoru Omarska: “Ovdje su od važnosti broj žrtava, činjenica da je ova grupa muškaraca svaku od žrtava žestoko pretukla, i ponovo upotreba smrtonosnog oružja od strane Duška Tadića kako bi jednom od zatočenika nanio tešku povredu i veliku patnju.”
Premlaćivanje Fikreta Harambašića u hangaru u logoru Omarska: “Pretresno vijeće utvrdilo je van svake sumnje da je Duško Tadić bio prisutan u hangaru u vrijeme napada na i seksualnog sakaćenja Fikreta Harambašića, te da je svojim prisustvom pomagao i ohrabrivao grupu muškaraca koji su aktivno učestvovali u napadu. Ovdje je od posebne važnosti okrutnost i poniženje naneseno žrtvi i drugim zatočenicima koji su u to bili uključeni.”
Premlaćivanje Šefika Sivca u “bijeloj kući” u logoru Omarska: “ovdje je od posebne važnosti žestina premlaćivanja...”
Premlaćivanje Hakije Elezovića, Saliha Elezovića i drugih zatvorenika u “bijeloj kući” u logoru Omarska: “Iako Duško Tadić nije proglašen krivim za smrt nijednog od ovih zatvorenika, njegovo učešće u premlaćivanju zatvorenika potaklo je logorske stražare i posjetioce logora na premlaćivanje drugih zatvorenika, i to pod okolnostima koje su mogle dovesti i zapravo jesu dovele do smrti, što pogoršava prirodu njegovog zločina.”
Premlaćivanje Hase Icića i drugih zatvorenika u “bijeloj kući” u logoru Omarska: “Ovdje je od posebne važnosti upotreba bičeva, želježnih šipki i drugih predmeta kako bi se žrtvi nanijela velika patnja, kao i to što je on zastrašivao i skoro ugušio žrtvu upotrebom omče. I ovaj put okrutnost napada ima veliku težinu prilikom razmatranja odgovarajuće kazne.”
Premlaćivanje jednog broja muškaraca tokom njihovog prisilnog premještanja iz sela Jaskići i Sivci: Duško Tadić je proglašen krivim za “premlaćivanje (...) Beida Balića, Šefika Balića, Šefika Balića, Ismeta Jaskića i Salka Jaskića. Niti jedan od svjedoka nikada više nije vidio nijednog od muškaraca koji su toga dana odvedeni iz sela.”
TAČKA OPTUŽNICE KOJOM SE OPTUŽENI TERETI ZA PROGON:
Napad na Kozarac i okolna područja:
- “Duško Tadić igrao je aktivnu ulogu u svim fazama napada na Kozarac...
- ... pomagao je u preseljavanju muškaraca iz sela...
-... počinio je ubistvo dvojice muslimanskih policajaca u Kozarcu: Jasno je da su ova ubistva bila namjerna. Ona najbolje pokazuju tip sistematskog ponašanja koji se sastojao od ekstremnog nasilja prema nesrbima i flagrantnog omalovažavanja ljudskog života i patnje drugih. Duško Tadić snosi punu odgovornost za te smrti i izuzetno nasilan i okrutan način na koji su one uzrokovane.
Učestvovanje u premlaćivanju zatvorenika u logoru Omarska:
“Premlaćivanje je bilo žestoko i sadržavalo je uobičajene faktore poniženja, etničkog progona i fizičkog nasilja”.
Opšti faktori koji se tiču izricanja kazne za progon
Pretresno vijeće uzelo je u obzir da je Duško Tadić svojom voljom učestvovao u progonima nesrba u opštini Prijedor opšte uzevši, što uključuje njegovo članstvo u SDS, njegovo prihvatanje etničke i vjerske diskriminacije i nacionalističkih stavova i njegovo učestvovanje u zločinima (...).
IV. DODATNI FAKTORI
OPŠTI OTEŽAVAJUĆI FAKTORI:
- svako od krivičnih djela počinjeno je u “okolnostima koje su jedino mogle učiniti težim zločine i otežati patnju žrtava: žrtve postupaka Duška Tadića u Kozarcu već su pretrpjele strahote dvodnevnog granatiranja i vojnog napada (...)”. Duško Tadić “je bio i te kako svjestan uslova u logorima koje su uspostavile vlasti bosanskih Srba u opštini Prijedor i neljudskog postupanja sa zatočenicima u logoru (...).”
- u obzir je takođe uzeta “voljnost Duška Tadića da počini zločine i doprinese napadu na nesrpsko civilno stanovništvo (...), što tvori osnov zločina protiv čovječnosti koje je počinio Duško Tadić: (...) Pretresno vijeće je uzelo u obzir da je Duško Tadić znao za napad na nesrpsko civilno stanovništvo (...) i pružio mu zdušnu podršku. To znanje i podrška, koji su se ogledali u njegovim postupcima, doveli su do toga da se Duško Tadić smatra odgovornim za zločine protiv čovječnosti, a ne samo ratne zločine, što je jedan od faktora u izricanju kazne (...).
- Pretresno vijeće konstatuje da Duško Tadić “nije ni na kakav relevantan način pružio saradnju tužiocu Međunarodnog suda”.
OPŠTI OLAKŠAVAJUĆI FAKTORI:
- Odbrana je Duška Tadića opisala kao “inteligentnog, odgovornog i zrelog čovjeka, kojeg su roditelji odgajali u duhu nacionalne i vjerske tolerancije, sposobnog da razumije i saosjeća sa bližnjima. Međutim, sve to može da bude jedino otežavajuća, a ne olakšavajuća okolnost: takvom je, naime, čovjeku potrebno daleko više zle volje nego nekim nižim tipovima ličnosti da bi počinio takve zločine”.
- za Duška Tadića “se ne može reći da je odigrao važnu rukovodeću ili organizacionu ulogu u zbivanjima u opštini Prijedor sredinom 1992. godine (…) Njegova relativna nevažnost jasno se vidi iz koraka što su ih lokalne vlasti bosanskih Srba preduzele da ga kao običnog vojnika pozovu u sukob koji je još trajao, te iz njegovog bijega sa” tog područja.
LIČNE PRILIKE
Prihvatajući stav da prema “suvremenom shvatanju penologije, kazna mora biti odgovarajuća i u odnosu na prekršitelja, a ne samo u odnosu na zločin”, Pretresno vijeće je uzelo u obzir sljedeće:
- “činjenicu da je Duško Tadić slabog imovinskog stanja, kao i posljedice koje će trajanje kazne imati po njegovu porodicu”, kao i njegove “godine starosti, kako sada, tako i po okončanju kazne koju će odslužiti”,
- “njegovu ličnost, karakter, porodično i društveno porijeklo, te godine starosti u vrijeme kad su počinjena krivična djela (…) njegov radni dosije i činjenicu da prethodno nije bio osuđivan”,
- i “kontekst u kojem su djela počinjena”: Duško Tadić “počinio je zločine za koje je proglašen krivim tokom oružanog sukoba užasnih posljedica koji je trajao u Bosni i Hercegovini, odnosno u opštini Prijedor. (…) To ne znači da će se njegova krivična odgovornost mjeriti u poređenju sa radnjama koje su, kako se tvrdi, počinile druge osobe, poznate ili nepoznate Pretresnom vijeću (...) Vijeće ne može, niti treba, utvrditi preciznu hijerarhiju relativne krivične odgovornosti. No, Pretresno vijeće ne može zanemariti te događaje, odnosno način na koji bi oni mogli imati uticaja na krivična djela Duška Tadića i rasvijetliti njegovu ulogu, a time i njegove lične prilike. Konkretna šteta koju je Duško Tadić nanio žrtvama i njihovim porodicama od najveće je važnosti. Ta se šteta ne može opravdati upiranjem prsta u druge, one koje su odbrana Duška Tadića i on sam pominjali tokom rasprave koja je prethodila izricanju kazne. (…) Međunarodni sud je osnovan kako bi presuđivao o individualnoj krivici ili nevinosti i u provođenju tog zadatka ne priznaje kao opravdanje nužnosti za koje se kaže da su inherentne prirodi oružanog sukoba”.
ZLOČINI PROTIV ČOVJEČNOSTI
Prije nego što je utvrdilo samu kaznu, Pretresno vijeće je konstatovalo sljedeće:
“Zabranjeno djelo počinjeno kao dio zločina protiv čovječnosti, to jest sa sviješću da se djelo vrši u sklopu rasprostranjenog i sistematskog napada na civilno stanovništvo je, ukoliko su sve druge okolnosti jednake, teže krivično djelo nego obični ratni zločin. (…) u ovom, slučaju, Duško Tadić je bio svjestan da njegovi postupci predstavljaju sastavni dio zločina protiv čovječnosti koji su počinile snage bosanskih Srba protiv nesrpskog stanovništva opštine Prijedor i da doprinose tom zločinu.”
*****
|
