Mićo Stanišić and Stojan Župljanin

Presuda Pretresnog vijeća u postupku protiv Miće Stanišića i Stojans Župljanina, dvojice bivših visokih zvaničnika bosanskih Srba, optuženih za zločne počinjene nad nesrpskim civilima na raznim lokacijama u Bosni i Hercegovini od aprila do decembra 1992, biće izrečena u srijedu, 27. marta u sudnici koja će naknadno biti utvrđena.

Mićo Stanišić je bivši ministar u Ministarstvu unutrašnjih poslova bosanskih Srba (RS MUP), zadužen za javnu i državnu bezbijednost, što je funkcija koja mu je, prema optužnici, omogućavala potpunu kontrolu svih policijskih i bezbjednosnih struktura u entitetu bosanskih Srba. Stojan Župljanin je bio direktno potčinjen Mići Stanišiću i bio najviši funkcioner policije Autonomne Regije Krajina (ARK) u sjeverozapadnoj Bosni i Hercegovini.

Mićo Stanišić i Stojan Župljanin se terete za progon, istrebljenje, ubistvo, deportaciju i mučenje civila nesrba na raznim područjima Bosne i Hercegovine od aprila do decembra 1992. godine. Prema Optužnici, Stanišić i Župljanin su učesnici udruženog zločinačkog poduhvata čiji je prvenstveni cilj bilo trajno uklanjanje bosanskih Muslimana, bosanskih Hrvata i drugih nesrba s područja planirane srpske države.

Među navodnim članovima ovog zločinačkog poduhvata bili su i Momčilo Krajišnik, Radovan Karadžić, Biljana Plavšić, general Ratko Mladić, vodeći pripadnici Jugoslovenske narodne armije (JNA)/vojske bosanskih Srba (VRS), uključujući generala Momira Talića, kao i vodeći članovi regionalnih i opštinskih kriznih štabova, uključujući i Radoslava Brđanina. Učesnici ovog udruženog zločinačkog poduhvata su, kako se tvrdi, imali efektivnu kontrolu nad srpskim snagama koje su učestvovale u ostvarivanju ovog plana, uključujući, između ostalih, pripadnike MUP-a Republike Srpske, Vojske Republike Srpske (VRS), Jugoslovenske narodne armije (JNA), Vojske Jugoslavije (VJ) i Teritorijalne odbrane (TO).

Navodi se da je Stanišić krivično odgovoran za zločine počinjene u nizu opština u sjeverozapadnoj, istočnoj, centralnoj i sjeveroistočnoj Bosni i Hercegovini, između ostalih, u Prijedoru, Sanskom Mostu, Brčkom, na Palama, u Zvorniku i Višegradu. Optužbe protiv Župljanina se odnose samo na opštine sjeverozapadne Bosne i Hercegovine među kojima su Prijedor, Banja Luka, Ključ, Skender Vakuf i Teslić. Kao posljedica ove kampanje na hiljade ljudi je ubijeno ili prisilno premješteno iz svojih domova.

U Optužnici se takođe nabraja više od 50 različitih zatočeničkih objekata, među kojima su logori Omarska, Keraterm i Trnopolje, koje su osnovale snage bosanskih Srba, gdje su zatočenici premlaćivani, mučeni, seksualno zlostavljani, ponižavani, maltretirani i psihički zlostavljani. Zatočenice su silovane, a mnogi od zatočenika su ubijeni ili su umrli od posljedica zlostavljanja.

Tužilaštvo navodi da su zbog svojih funkcija na kojima su bili na položaju nadređenih srpskim snagama, Stanišić i Župljanin bili ne samo svjesni zločina koje su njihovi podređeni počinili, već su ih podstrekivali i omogućili počinjenje tih zločina tako što nisu preduzeli potrebne mjere da takva djela spriječe i počinioce kazne.

Prvobitne optužnice Međunarodnog suda protiv Miće Stanišića i Stojana Župljanina podignute su 2005., odnosno 1999. godine. Mićo Stanišić se predao i 11. marta 2005. prebačen je u nadležnost Međunarodnog suda. Stojan Župljanin je uhapšen i prebačen u Pritvorsku jedinicu Međunarodnog suda 21. juna 2008. godine. Pretresno vijeće je odobrilo zahtjev Tužilaštva za spajanje ova dva predmeta u septembru 2008. godine. Oba optužena su se 20. novembra 2008. godine izjasnila da nisu krivi ni po jednoj od optužbi.

Tužilaštvo je počelo s izvođenjem svojih dokaza 14. septembra 2009., a završilo 1. februara 2011. nakon što je pozvalo 127 svjedoka. Izvođenje dokaza odbrane je počelo 11. aprila 2011., a okončano je 8. decembra 2011. Odbrana je pozvala ukupno 17 svjedoka. Vijeće je pozvalo tri svjedoka. Završne riječi su iznesene od 29. do 1. juna 2012.

Od svog osnivanja Međunarodni sud je podigao optužnice protiv 161 lica zbog teških povreda humanitarnog prava počinjenih na teritoriji bivše Jugoslavije od 1991. do 2001. godine. Postupci protiv 136 lica su okončani. Postupci protiv 25 lica su trenutno u toku.